Samvinnan - 01.08.1967, Síða 40

Samvinnan - 01.08.1967, Síða 40
Hversu marga útsendara á CIA (bandarípka leyni- þjónustan) erlendis undir því yjirskini, að þeir séu kaupsýslumenn? Ilinn lcunni danslti verzlunarmaður Hans V. Tojte gerði sjáljur uppskátt á síðasta ári, að hann hejði jerðazt um í najni jyrirtœkis nokkurs í Wall Street, en raunverulega hejði CIA staðið á bak við jerðir hans. t þessari grein segir jrá jundum greinar- höjundar og bandari\sks „kaupsýslumanns“ — líklega líka CIA-manns — sem jyrirskipaði handtöku hans. 0 amall talsháttur frá hinum spænskumælandi hluta heims gefur eftirfarandi hvatningu: „sértu ekki hreinlífur, sýndu þá gætni“. Blaðamenn, sem leita sér fanga utan sinnar sóknar, eru stundum litnir grunsemdarauga, og ákveðnar öryggisráðstafanir geta því sums staðar verið skynsamlegar. Einn slíkra staða er Guatemala. Minnugur öryggisráðstafananna hringdi ég daginn eftir komu mína í forsvarsmann danska sendiráðsins í Ciudad Guatemala. Ég sagði honum frá áætlunum mínum og bað hann kurteislega að punkta hjá sér, að ég ætlaði að hringja viku seinna, þegar ég gerði ráð fyrir brottför; hringdi ég ekki á áætluðum tíma, hefði eitthvað komið fyrir mig, og hann ætti að gera nauðsyn- legar ráðstafanir. Danski diplómatinn svaraði kurteislega, en þó ofurlítið argur: „Ég skal gjarna gera sem þér óskið, en ég get ekki séð, að slíkar varúðarráðstafanir séu nauðsynlegar. Þetta er rólegt land. og hér mun ekkert henda yður.“ Skömmustulegur lagði ég símtólið á. Guatemala, land yfir- stéttabyltinganna, var sem sagt „rólegt land.“ Mér varð hugsað til þess, að Guatemala var cinmitt landið þar sem vinstrisinnaðri st.jórn — sem m. a. reyndi að þjóðnýta plantekrur bandaríska fyrirtækisins United Fruit og koma á réttlátari landskiptingu (2% jarðyrkjumanna eiga 72% alls ak- urlendis) — var steypt af stóli árið 1954 með innrásarher, sem stjórnað var og þjálfaður af bandarisku leyniþjónustunni CIA. Ég minntist þess, að það var í Guatemala sem CIA þjálfaði Nýtízkubanki í Guatemala-borg. hina alræmdu flotadeild 2506, sem stóð fyrir innrásinni í Svína- flóa á Kúbu. Bandarísk áhrif eru tvímælalaust mikil í landinu. Bandaríkin annast 40% af utanríkisverzlun landsins; milljónir dollara eru fjárfestar í vaxandi iðnaði og quetsalnum er haldið á dollara- gengi, svo að maður þarf varla að skipta peningum sínum þegar til landsins kemur. Guatemala er engin undantekning, því að amerísk áhrif eru mjög greinileg á öllu mið-ameríska og karibíska svæðinu — jafnvel á svæðum þar sem maður á þeirra sízt von. Þannig eru bandarísku sendiráðin á hverjum stað þær stofnanir sem bezt er að leita til fyrir blaðamenn — og þau eru afskaplega hjálp- söm, í beztu merkingu þess orðs. í Guatemala eru tvær kommúnískar skæruliðahreyfingar sem starfa inn til landsins. Ekki hafa þær haft bolmagn til að ógna ríkjandi skipulagi, en þeim hefur tekizt að sprengja fjölda af ógnarsprengjum, sýna embættismönnum banatilræði og ræna J^eim — án þess að ríkisstjórninni hafi nokkru sinni tekizt að hafa hendur í hári tilræðismannanna. Til andsvars hafa hægri- sinnuð öfl beitt sér fyrir sprengjutilræðum við nokkra þeirra fáu stjórnarandstæðinga, sem fengið liafa landvistarleyfi — það er að segja stjórnmálamenn sem eru ekki sósíalistar. Þegar ég kom til Guatemala, ríkti þar vfirlýst undantekn- ingarástand, en enginn virtist taka það sérstaklega alvarlega; það er orðið svo algengt á síðari árum. Samt sem áður gerðist nú sitt af hverju. Dag nokkurn þegar ég var á leið til stjórnarráðs- ins í miðborginni, heyrðust skothvellir í einni af nærliggjandi götum. Þeir sem skunduðxi á vettvang fengu aðeins sannreynt, að menntamálaráðherranum liafði verið rænt. A götunni lágu sonur hans og bílstjóri, báðir dauðir. Að kvöldi sama dags var forseta hæstaréttar einnig rænt. Tilgangur ferðar minnar var m. a. að eiga viðtöl við leiðtoga hinna tveggja íhaldsflokka, þá Miguel Angel Ponciano ofursta og Juan de Dios Aguilar de León ofursta. Poneiano var farinn á brott, en Aguilar var heima. Blaðafulltrúinn í bandaríska sendiráðinu gaf mér heimilisfang Aguilars og símanúmer, og dag nokkurn ákvað ég viðtal við ofurstann klukkan 8 að kvöldi í bústað hans. 40

x

Samvinnan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.