Samvinnan - 01.08.1967, Blaðsíða 27

Samvinnan - 01.08.1967, Blaðsíða 27
JÚN R. HJÁLMARSSON: SKÖLARNIR OG ÞJÚÐERNIÐ S vo sem kunnugt er, var haldið í Reykjavík uppeldis- málaþing dagana 3. og 4. júní 1967. Þar var að sjálfsögðu margt til umræðu, en það mál- efni, sem hæst bar og var raun- ar aðalmál þingsins, var stór- merkt framsöguerindi Þórhalls prófessors Vilmundarsonar um þjóðernismál. Urðu um erindi þetta miklar umræður og sam- þykkti síðan þingið ýtarlega ályktun í því efni, svo sem kunnugt er. Ég leyfi mér að rifja upp eftir minni örfá veigamikil atriði úr ályktunum þingsins, er beinlín- is snerta þjóðernismálin og eiga erindi til okkar allra, eink- um þó foreldra, kennara og annarra uppalenda. í fyrsta lagi sagði svo, að leggja bæri ríka áherzlu á órofa tengsl ís- lands við hinn norræna menn- ingarheim, og að sífellt verði unnið að því að halda þeim tengslum sem traustustum, m. a. með því að halda uppteknum hætti um kennslu eins norræns máls fyrsts erlendra mála í skyldunámsskólum landsins. Þá sagði, að vinna bæri að því að íslendingar sjálfir hefðu jafnan stjórn á því, hvaða ut- anaðkomandi áhrifum þeir veittu viðtöku, og að goldinn skyldi varhugur við því, að menningaráhrif og tunga nokkurrar einnar þjóðar fengi hér óeðlilega mikil áhrif. Einnig var ályktað, að út- lent efni útvarps og sjónvarps skyldi sótt í vaxandi mæli til Norðurlanda og meginlands Evrópu til mótvægis við ofur- magn ensk-amerískra áhrifa á þeim vettvangi. Að síðustu fagnaði svo þingið þeirri lausn, sem boðuð hefur verið varðandi Kef la víkurs j ónvarpið. Þetta var að meginmáli efni ályktana þingsins, sem fjölluðu um þjóðernismál íslendinga, og er raunar þar fáu við að bæta. Segja má að þarna hafi verið drepið á nokkur mjög veigamikil atriði varðandi framtíð okkar í landinu, og á uppeldismálaþingið þakkir skildar fyrir framtak sitt. Það er áreiðanlega mjög mikilvægt, að við íslendingar séum vel á verði um menningarlega og þjóöernislega stöðu okkar á hverjum tíma. íslendingar vilj- um vér allir vera, sögðu Fjöln- ismenn, og vonandi heldur kjörorð þeirra fullu gildi enn. En á öld tækni, hraða og nýrra samgangna mæta okkur áður óþekkt vandamál. Sú hætta vofir yfir okkur, að alltof ein- hliða menningaráhrif eins ákveðins stórveldis slævi með tímanum þjóðarvitund okkar, einkum þó uppvaxandi kyn- slóðar, sem lítið hefur af öðr- um áhrifum og annarri menn- ingu að segja. Getur þá svo farið, að við bíðum með tíman- um tjón á sálu okkar sem ís- lenzkir menn, sem sérstök þjóð með sérstaka tungu og þjóð- menningu. Það er mikill misskilningur og furðuleg skammsýni, sem einkennir málflutning sumra málsmetandi manna, er þeir „Við verðum óhjákvœviilega að viarka okkar ákveðnu stejnu í þjóðernismálum og vera á liverjum tíma hús- bændur á okkar lieimili. Ej við á liinn bóginn látum handahójskennd álvrij er- lendrar yjirborðsmenningar ráða jerðinni, má jullyrða að við jljótum sojandi að jeigð- arósi.“ „Sú liœtta vojir yjir okkur, að alltoj einhliða menningar- áhrij eins ákveðins stórveldis slævi með tímanum þjóðar- vitund okkar, einkum þó uppvaxandi kynslóðar, sem lítið liejur aj öðrum álirijum og annarri menningu að segja.“ halda því fram, að íslenzk menning sé svo öflug, traust og veðurbarin, að ekkert fái henni grandað. Það er svo með menn- ingu okkar, tungu og þjóðar- vitund, að því aðeins fær þetta haldið velli og dafnað, að vel sé að því hlúð. Við verðum óhjákvæmilega að marka okk- ur ákveðna stefnu í þjóðernis- málum og vera á hverjum tíma sjálfir húsbændur á okkar heimili. Ef við á hinn bóginn látum handahófskennd áhrif erlendrar yfirborðsmenningar ráða ferðinni, má fullyrða að við fljótum sofandi að feigðar- ósi. Til slíks má aldrei draga og vonandi eru betri tímar framundan en gengið hafa yfir um skeið. Uppeldismálaþingið lagði til, að menntamálaráðherra skip- aði nefnd til aö gera tillögur um aukna fræðslu á sviði þjóð- ernismála í skólum landsins. Það er vissulega aðkallandi verkefni og raunar ætti ekki að þurfa neina nefndarskipun til að hvetja skólafólk til starfa á þessum vettvangi. Heimili og skólar þurfa að taka höndum saman og vinna íslenzkri tungu, menningu og málstað allt það gagn, sem við verður komið. Við höfum skyldum að gegna við þjóð okkar í fortíð og samtíð og alveg sérstaklega gagnvart framtíðinni. Með því að rækja skyldur okkar við ís- lenzka menningu, rækjum við einnig skyldur okkar við aðrar norrænar þjóðir og raunar þá heimsmenningu, sem við höf- um, að okkar hluta, hjálpað til að byggja upp. Þessum skyld- um megum við aldrei bregðast, hvorki gagnvart sjálfum okkur né öðrum. Mikils er um vert í þjóðlegri viðleitni okkar, að við látum aldrei pólitíska togstreitu, dægurþras og stundarhags- muni villa okkur sýn, heldur séum á hverjum tíma menn til að hefja þau mál, sem okkur eru helgust og dýrmætust, yfir hversdagsmálin. Málstaður ís- lands hefur þegar beðið tjón fyrir það, að honum hefur verið blandað um of inn í stjórn- málaátökin. Það er vonandi enginn vafi á því, að „íslend- ingar viljum vér allir vera,“ hvar í flokki sem við stöndum. Þjóðernismál okkar mega held- ur aldrei vera nein feimnismál eins og nokkuð hefur borið á síðustu árin eða flokksmál nokkurra stjórnmálasamtaka. Málstaður íslands, menning okkar og tunga er dýrmætasta sameign okkar og þessa eign skulum við öll taka höndum saman um að vernda og efla ofar öllu öðru. ÁLYKTUN UM ÞJÓÐERNISMÁL. 1. Fundur skólastjóra héraðs-, mið- og gagnfræðaskóla, haldinn í Borgarnesi 13.—20. júní 1967, ályktar að leggja beri aukna áherzlu á þjóðernislegt uppeldi og hvetur alla skólamenn og aðra uppalendur til að leggja þessum málum lið. 2. Jafnframt bendir fundurinn á nauðsyn þess, að fram fari ræki- leg könnun, annars vegar á stöðu íslenzkrar tungu og menn- ingar meðal uppvaxandi kynslóðar og hins vegar ítökum er- lendra áhrifa. 3. Fundurinn væntir þess, að yfirvöld fræðslumála láti fram fara ýtarlega athugun á þessum efnum og beiti sér síðan fyrir þeim ráðstöfunum, er nauðsynlegar þykja. 27
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Samvinnan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.