Samvinnan - 01.12.1967, Qupperneq 8

Sjávarútvegur er ein af und-
irstöðuatvinnugreinum ís-
lendinga og því ekki úr
vegi að taka hann til rækilegrar umræðu á þessum afdrifaríku
tímamótum, þegar höfuðatvinnuvegir þjóðarinnar eru í deiglunni
og margt á huldu um framtiðarkjör þeirra. í greinunum hér á eftir
eru hinir ýmsu þættir innlends sjávarútvegs ræddir af þekkingu
og fullri hreinskilni, og er þess að vænta að lesendur verði ýmis-
legs vísari um ástand og horfur í þessari veigamiklu atvinnugrein
að lestri loknum, þó þeir eygi kannski ekki í sviþinn lausn þess
vanda sem nú er við að etja. Þessi mál verður að ræða í þaula og
frá öllum hliðum, ef nokkur von á að vera um heilbrigða þróun og
heþþilegar leiðir útúr ógöngum.
íslendingar eru manna fljótastir að tileinka sér nýjungar, ef
þær gefast vel annarsstaðar. Þeir virðast líka stundum eiga áræði
og þolgæði til að gera sjálfir tilraunir með nýja tækni, samanber
kraftblökkina. En nýjungarnar verða helzt að koma úr útlönd-
um, ef nokkur von á að vera til þess að íslendingar taki þær
alvarlega eða fái áhuga á þeim. Þetta er löstur sem þarf að upþ-
ræta, því margir ungir íslenzkir tæknifræðingar og vísindamenn
búa yfir þekkingu og nýjum hugmyndum, sem gætu valdið bylt-
ingum, ef þeim væri gaumur gefinn. Þetta á vitaskuld við um öll
svið þjóðlífsins, en áþreifanlegast er það, og sennilega afdrifa-
ríkast fyrir þjóðarhaginn, á athafnasviðinu. Eitt meginskilyrði far-
sællar þróunar er að leggja eyrun við ferskum hugmyndum, hafa
augun opin fyrir nýstárlegum möguleikum, hætta sér útí tilraun-
ir og jafnvel tvísýnu ef því er að skipta. „Hver ei vogar hann
vinnur ei“.
Gamlar hefðir eru góðar og skyldu aldrei lagðar fyrir róða af
fordild, tepruskap eða gáleysi, en þær mega ekki heldur standa
heilnæmri framvindu fyrir þrifum eða verða mönnum hægindi til að
hvílast á frá allri umhugsun um morgundaginn.
Því er þessu hreyft hér, að sumt I meðfylgjandi greinum kann
að orka allnýstárlega á menn sem hafa vanizt „gamla laginu" og
vilja halda því, en þá er um að gera að yfirvega málin I ró og
næði, án allra hleypidóma eða hindurvitna. Ekki eru nema rótt
liðlega tveir áratugir síðan íslenzkur hugvitsmaður, Andrés Gunn-
arsson vélstjóri, lagði fram hugmyndir sínar og módel að
skuttogara, sem þá var óþekkt fyrirbrigði í veröldinni. Sérstök
íslenzk togaranefnd, skipuð fínum mönnum af Alþingi og úr
hóþi útvegsmanna, sem hafði hvatt menn til að koma fram með
nýjar hugmyndir um skipagerð, vísaði Andrési þrívegis frá með
sina hugmynd, og í stjórnarráðinu var honum synjað um alla fyrir-
greiðslu. Líkan hans af skuttogaranum var samt sýnt á skipasýn-
ingu í Reykjavík árið 1946, og um svipað leyti kom það fyrir augu
brezkra áhugamanna. Niðurstaðan varð sú, að eitthvað tveimur
árum seinna voru Bretar búnir að smíða tvo skuttogara í Skotlandi;
síðan flaug nýjungin vitanlega til annarra landa, og þar kom að
íslendingar fengu einnig áhuga á málinu, en Andrés Gunnarsson
hefur hvorki haft heiður né hagnað af uþpfinningu sinni undanfar-
in tuttugu ár, aðallega fyrir handvömm íslenzkra ráðamanna og
erindreka þeirra erlendis.
Þessi raunasaga er rifjuð upp til að árétta það, sem við ættum
raunar löngu að hafa gert okkur fyllilega Ijóst, að nýjar hugmynd-
ir eru frumskilyrði allrar framþróunar, hvort sem er í fiskveiðum,
iðnaði, landbúnaði eða verzlun, að ekki sé minnzt á ,,æðri svið",
en því miður má segja svipaðar sögur úr öllum þessum greinum
hérlendis. Menn með óvenjulegar hugmyndir hafa einatt verið
hunzaðir.
Einsog áður hefur verið skýrt frá, er ætlunin að helga allstóran
hluta hvers heftis af SAMVINNUNNI ákveðnum málaflokki. Sum-
um kann að þykja fullmikið í borið að þessu sinni, þegar heilum
tuttugu blaðsíðum er varið til umræðu um sjávarútveginn, en þess
ber að gæta, að bæði er sjávarútvegur undirstöðuatvinnuvegur
íslendinga ásamt landbúnaði og iðnaði, og eins er hann ákaflega
fjölþættur. Við höfum reynt að fá sem flesta drætti hans í myndina,
sem hér er dregin upþ, og vona ég að hún sé nærri réttu lagi.
Einhverntíma á næsta ári er svo ætlunin að taka fyrir með
sviþuðum hætti bæði íslenzkan landbúnað og iðnað, en í næsta
hefti, sem kemur út I febrúar, verður meginviðfangsefnið „ísland
og umheimurinn“.
s-a-m