Samvinnan - 01.12.1967, Blaðsíða 65

fylgjast með ferðum sonar síns og bjarga
honum ef með þurfi. Þegar Bob kynnist
Pierre, sér sú gamla sér leik á borði og
býður hjónunum að dveljast með sér
og syni sínum í einkahöll þeirra í Neucha-
tel í Sviss, í þeirri von að reyfarahöfund-
urinn færi Bob ævintýrin heim, svo að
hann þurfi ekki að leita þeirra annars
staðar. Allt gengur mjög vel fyrst í stað,
og Pierre og Jacqueline nota draumóra
Bobs sem efni í nýja myndasögu, „Morð-
ingjann frá Neuchatel". Bob er ákaf-
lega hrifinn af þessu, en smám saman
fer hann að taka hlutverk sitt helzt til
alvarlega og að lokum lifir hann sig
alveg inn í söguna . . . Af þessu leiðir
spennandi atburðarás, sem ég ætla ekki
að rekja, en í myndarlok fellur allt í
ljúfa löð: söguhetjurnar fjórar eru að
nýju samankomnar í höll frú Neumanns
og Pierre býst til að halda myndasögunni
áfram með hjálp Bobs.
Þessi mynd er gerð í alveg sérstökum
stíl, og er það einkum efninu að þakka:
vegna myndasögunnar inni í kvikmynd-
inni verður hún eins og tvírödduð mót-
etta. Þetta má skilja á fleiri vegu en
einn. í fyrsta lagi færir Jessua sér það í
nyt tæknilega að kvikmyndin fjallar um
teiknara og fellir því oft teiknimyndirn-
ar inn í sjálfa kvikmyndina, þannig að
skiptast á kvikmynd og teiknaðar mynd-
ir. Þessar teiknimyndir eru mjög vel
geröar, og þegar þær eru stækkaðar á
þennan hátt, skapa þær alveg sérstök á-
hrif. í öðru lagi eru persónur myndasög-
unnar að nokkru leyti byggðar á persón-
um kvikmyndarinnar (Bob verður fyrir-
myndin að „morðingjanum frá Neucha-
tel“ og Jacqueline að ástkonu „morð-
ingjans“) og sýna þær frá nýrri hlið
(samband Jacqueline og Bobs í mynda-
sögunni endurspeglar það að samband
þeirra í kvikmyndinni er heldur bland-
ið). Loks myndar atburðarás myndasög-
unnar kontrapunkt við atburðarás kvik-
myndarinnar: bæði er efni myndasög-
unnar að miklu leyti tekið úr draumórum
og veruleika Bobs og siðan fer sagan aft-
ur að móta gerðir Bobs, þegar hann reyn-
ir sjálfur að upplifa það, sem Pierre hef-
ur skrifað um hann.
Jessua hefur lýst því yfir í viðtali að
báðar myndir sínar og kannske einnig
næsta verk hans fjalli um flóttann,
hvernig unnt sé að taka lífinu eins og
það er — eða hafna því. Jeu de massacre
fjallar greinilega um neikvæðu hliðina
— neitun veruleikans. Þessi neitun felst
þegar í draumórum Bobs, en magnast
við reyfaralestur og brýst fram í verki,
þegar myndasagan er að gefa draumn-
um form. Kjarni myndarinnar virðist
því vera sá, að teiknarinn verki sem n.k.
hvati á drauma mannsins, efli þá, gefi
þeim form og leysi þá úr læðingi. En
hann getur ekki byggt á öðru en þeim
draumum, sem fyrir eru. Og það birtist í
flóknum tengslum hinna tveggja radda
þessarar mótettu.
Jessua gerir efni myndarinnar mjög
hagleg skil og myndin rennur ljúflega
saman í eina heild, þrátt fyrir alla þá
erfiðleika, sem í slíku efni felast, og
það var ekki að ófyrirsynju að hann
fékk verðlaun fyrir bezta kvikmynda-
handritið á hátíðinni í Cannes. En þótt
myndin sé vel gerð og skemmtileg, finnst
mér ekki að höfundurinn hafi gert
myndasögum nútímans og hlutverki
þeirra nein skil. Jessua lítur á mynda-
sögurnar sem fjárgróðafyrirtæki kald-
rifjaðra teiknara (Pierre er gerður í
meira lagi rotinn) og orsök firringar
(alienationar) fyrir lesandann. En með
því að gera dæmisögu um þetta atriði
er ekki allt sagt. Fleiri hliðar eru til —
og nægir að benda á að teiknimyndir
hafa eins og kunnugt er haft geysi-
mikil áhrif á einn allrafremsta kvik-
myndara Frakka, Alain Resnais. Og hver
getur gleymt snillingnum Hogarth, sem
teiknaði söguna Tarzan?
LA COLLECTIONNEUSE
(Safnarinn)
eftir Eric Rohmer.
Eric Rohmer var ásamt Truffaut og
Godard í þeim hópi ungra manna, sem
mótuðu á sínum tíma hina frægu „nýju
bylgju“ í franskri kvikmyndagerð, og var
hann talinn menntamaður og hugsuður
flokksins, enda heimspekingur að mennt.
Forsprakkar nýju bylgjunnar studdu
hver annan, en ferill þeirra varð þó
harla ólíkur, því að meðan Truffaut og
Godard gerðu fjölda kvikmynda og urðu
víðfrægir, fékk Rohmer fátt annað að
gera en stuttar myndir fyrir sjónvarp
og orðstír hans dreifðist litið. Það var
ekki fyrr en í vetur leið, þegar mynd Roh-
mers Safnarinn var frumsýnd, að stjarna
hans fór að hækka, og það er naumast
vafi á því að Rohmer er nú meðal hinna
athyglisverðustu kvikmyndara franskra.
Safnarinn er sérstæð kvikmynd. Að-
alpersónurnar eru aðeins þrjár, atburða-
rásin svo til engin og svið hennar að
mestu lítil lokuð veröld (sumarbústaður
á Rivierunni). Myndin hefst á þremur
„formálum“, sem kynna þrjár aðal-
persónur hennar. Fyrsti formálinn,
Haydée: ung stúlka í sundfötum gengur
eftir hvítum, sólvermdum sandi á strönd
hins vínbláa hafs (sbr. Hómer), hné,
herðablað, sólbrún húð . . . Annar for-
málinn: málarinn Daniel sýnir vini sín-
um nýjasta verk sitt, málningardós
þakta rakvélarblöðum. Vinurinn sker
sig. Daniel: „Ég vil gjarnan að aðrir
skeri sig, en ekki þú. Þú ert beittur, þú
þarft ekki að skera þig.“ Þriðji formál-
inn: Adrien talar við tvær vinkonur
sínar um fegurð og segir þá söguna, sem
á eftir fer.
Ungu mennirnir, Adrien og Daniel, og
stúlkan Haydée búa í sumarbústað á
Miðjarðarhafsströnd Frakklands í boði
(fjarstadds) vinar. Adrien og Daniel
þekkjast vel og eru þarna til að hvíla sig
frá starfi, en stúlkuna þekktu þeir ekki
áður en þeir komu á þennan stað, og
þeir hafa ímugust á henni. Haydée er
talsvert yngri en þeir og fylgir sínum
eigin siðum: hver nótt færir henni nýj-
an elskhuga og kemur hún fyrst með
ástmenn sína heim í sumarbústaðinn, en
þegar Adrien rekur einn þeirra burt
fyrir að trufla svefnfrið sinn, lætur hún
þá sækja sig á kvöldin í bíl og fylgja sér
heim á morgnana, stundum er það jafn-
vel ekki sami maðurinn, sem sækir hana
og fylgir henni aftur heim. Adrien finnst
stúlkan illa uppalin og óhefluð og kallar
hana „safnara“. Honum tekst að koma
því til leiðar að hún hættir sínu nætur-
rölti og heldur sig við sumarbústaðinn.
En þá hefst talsverð spenna milli þess-
ara þriggja persóna, sem leggja stund
á iðjuleysi á strönd sjávar, og sú spenna
er í rauninni aðalefni myndarinnar.
Rohmer veit það mjög vel að hegðun
manna í samskiptum kynjanna mótast
Marina Vlady í „Tvennt eða þrennt sem ég veit um hana" eftir Jean-Luc Godard. Erfið-
leikar mannsins við að laga sig að algerlega nýju og oft mjög ómannlegu umhverfi.
65