Samvinnan - 01.12.1967, Blaðsíða 51

strembið viðurværi. Kvöldið
eftir að ég kom til Berlínar sá
ég Mann ist Mann í ákaflega
skemmtilegri og áhrifaríkri
uppfærslu, en síðasta kvöldið
sá ég Der Brotladen og var satt
að segja orðinn lúinn undir
lokin, þó túlkun leikenda væri
allrar virðingar verð. Þessi
nakta prédikun og byltingar-
áróður orkar einsog öfugmæli
í Austur-Berlín.
Það varð Deutsches Theater
til happs fyrir nokkrum árum,
að þangað kom tiltölulega ung-
ur leikari frá Berliner Ensem-
ble, gyðingur að nafni Benno
Besson, sem reyndist vera af-
burðagóður leikstjóri, og má
segja að hann hafi blásið nýju
lífi i leikhúsið, þó rangt væri
að vanmeta það mikla starf
sem annar gyðingur, Wolfgang
Heinz, hefur lagt fram á þeim
stað. Hann starfar enn af full-
um krafti og er the grand old
man leiklistar í Berlín.
Ég sá tvær sýningar Bessons
í Deutsches Theater og urðu
mér báðar minnisstæðar. Önn-
ur var Drekinn, gamanleikur í
ævintýrastíl eftir Rússann
Évgení Svarts (1896—1958),
sem var kunnur leikari, blaða-
maður og ævintýrahöfundur.
Drekann samdi hann í Lenín-
grad árið 1943, meðan á um-
sát Þjóðverja stóð, en hann var
ekki sýndur fyrr en 1961, að
höfundi látnum. Leikritið fer
nú sigurför víða um lönd, enda
er það heillandi sambland
hversdagsleiks og ævintýris og
dregur upp nærgöngula og
nokkuð óhrjálega mynd af
mannlegu eðli og þeim hvöt-
um sem stjórna mennskum at-
höfnum. Allt fer þó vel á end-
anum, og kappinn Lanzelot
vinnur á drekanum og hrepp-
ir sína réttmætu umbun. Sviðs-
tæknin í þessari sýningu var í
sannleika sagt ævintýraleg, og
átti leikmyndarhöfundurinn,
Horst Sagert, sinn stóra þátt í
áhrifum hennar. Með aðalhlut-
verkin fóru nokkrir beztu leik-
arar við Deutsches Theater,
Rolf Ludwig, Eberhard Esche,
Horst Drinda og Ursula
Karusseit.
Hitt verkið sem ég sá frá
hendi Bessons var Ödípús kon-
ungur eftir Sófókles í nútíma-
gerð Heiners Miillers eftir
þýðingu Hölderlins. Sýningin
var ákaflega óbrotin í ytra til-
liti, einsog vera bar, en að því
leyti óvenjuleg að leikendur
notuðu andlitsgrímur sem léðu
túlkun þeirra magnað svipmót.
Með titilhlutverkið fór Fred
Duren, en Lissy Tempelhof lék
Jóköstu. Þetta stórbrotna leik-
Presturinn í „Purple Dust“ (Carl Heinz Choynski).
Atriði úr „Drekanum". í stiganum eru Ursula Karusseit og Eberhard
Esche (Lanzelot).
rit, sem er án efa eitt bezt
samda verk gervallra leikbók-
menntanna, var túlkað af mik-
illi nærfærni og dramatískum
þrótti; áherzla var lögð á sál-
fræðilega könnun konungsins,
viðbrögð hans þegar sannleik-
urinn lýkst smámsaman upp
fyrir honum, en miklu minna
gert úr þjóðfélagslegu inntaki
verksins. Að því leyti var túlk-
un Bessons djörf. Hinsvegar
fengu leikhúsgestir hinar
pólitísku og félagslegu skýring-
ar á verkinu í leikskránni, og
virðist það vera föst regla við
öll leikhús Austur-Berlínar.
Ég sá eitt verk undir leik-
stjórn Wolfgangs Heinz, Fjend-
ur eftir Maxim Gorki. Leikritið
samdi Gorki í New York 1906
meðan hann var að vinna að
skáldsögunni Móðirin, og var
það frumsýnt í Berlín í lok
nóvember sama ár. Leikurinn
fjallar um átök verksmiðju-
fólks og vinnuveitenda, virð-
ist vera innblásinn af bylting-
artilrauninni 1905. Fjendur er
ómengað áróðursverk, persónu-
sköpunin einföld og kerfis-
bundin, en með úrfellingum og
öruggri leikstjórn lánaðist
Heinz að setja sterkan Tsék-
hov-blæ á sýninguna, blanda
saman skopi og angurværum
trega, en erfitt var mér að
skilja hvaða erindi þetta verk
átti uppá fjalirnar, og má vera
að andúð borgarbúa á aust-
rænum verkum stafi m. a. af
slíku verkefnavali. Leikendur
voru undantekningarlítið mjög
góðir.
í Kammerspiele sá ég þrjá
einþáttunga eftir írska skáldið
Sean O’Casey (1880—1964),
Hall of Healing, A Pound on
Demand og The Moon Shines
on Kylenamoe, og voru þeir
hver öðrum skemmtilegri, góð-
látlegar en hnitmiðaðar lýs-
ingar á írskum þjóðarlöstum.
Var unun að sjá hve vel þess-
ar sýningar voru unnar allt
niðrí smæstu „aukaatriði".
Leikstjóri var Adolf Dresen.
í Berliner Ensemble sá ég
einsog fyrr segir tvö verk eftir
Brecht, Mann ist Mann og Der
Brotladen. Tónlist við fyrra
verkið samdi Paul Dessau, Uta
Birnbaum stjórnaði því, Hilm-
ar Thate fór með aðalhlutverk.
Leikritið var samið á árunum
1924—26 og fjallar um persónu-
skipti pakkhúsmannsins Galy
Gay í Kilkoa-herbúðunum ár-
ið 1925. Fjórir brezkir hermenn
ræna indverskt musteri|, en
einn þeirra verður viðskila við
hópinn. Hinir eru svo hræddir
við grimmlyndan liðþjálfa
sinn, að þeir neyða írskan
51