Samvinnan - 01.12.1968, Blaðsíða 31

kvæðan hátt og af velvild.
Þessi skilningur okkar Svía á
einnig fylgi innan flestra
EFTA-landanna. Af hálfu okk-
ar EFTA-landanna má ekki
heimta annað hvort allt eða
ekkert. Við eigum heldur að
kjósa lítið skref fram á við en
algjöra kyrrstöðu.
í stórum dráttum snerta um-
ræður dagsins í dag um mark-
aðsvandamál Evrópu þrjú meg-
insvið, sem grípa hvert inn á
annað. Hið fyrsta, og það sem
gengur lengst, felur í sér
spurninguna um fulla aðild
eða ekki. Eins og ég hef þegar
getið, er sú spurning ekki raun-
hæf eins og stendur, og verður
það sennilega ekki næstu árin.
Að halda sér af þrákelkni við
umræður um það efni er því
ekki einungis líkt innantómri
akademískri æfingu, heldur
auka menn með því hættuna
á að loka frekari leiðum til
aukins ávinnings. Annað svið-
ið snertir þá tegund af fyrir-
komulagi, sem Frakkar og
Þjóðverjar hafa mest rætt. Með
nokkrum stjórnmálalegum til-
slökunum ætti slík leið að vera
fær innan fárra ára. í þriðja
lagi ættu lönd Vestur-Evrópu
að geta komið á nánara sam-
starfi sín á milli á þeim svið-
um, þar sem nú þegar ætti að
vera hægt að ná einhverjum
árangri. Svíþjóð er í þessu efni
a. m. k. eins vakandi og önnur
EFTA-lönd. Gott dæmi um at-
hafnir á þessu sviði er sam-
komulag okkar við EBE-ráðið
í Brussel um það, að frá og
með næsta hausti verði komið
á sérfræðingasamstarfi til að
ræða um tæknileg og iðn-
pólitísk vandamál, sem snerta
báða aðila. Við erum nú að
undirbúa fyrstu viðræðurnar,
sem munu fjalla um rafeinda-
iðnað. Ég er sannfærður um,
að það er einmitt samstarf af
þessu tagi, sem mesta þýðingu
hefur við að styrkja tengsl
okkar við EBE-löndin og skapa
þeim grundvöll að víðtækari
lausn á sameiningarvandamál-
um Evrópu.
Nauðsyn þess að auka viðskipti
Austurs og Vesturs
En — ég hef sagt það áður
og endurtek það gjarnan —
Evrópa er ekki bara EBE og
EFTA samanlögð. Þróunin
stefnir í þá átt, að sambandið
á milli Austur- og Vestur-Evr-
ópu verði eðlilegra og nánara.
Svíar hafa fulla ástæðu til þess
að reyna að vera í fararbroddi,
þegar um það er að ræða að
auka verzlunarviðskipti við
Austur-Evrópuríkin. Vanda-
málið um verzlun á milli Aust-
urs og Vesturs leysist ekki —
ekki frekar en önnur vanaa-
mál — með stirðnuðum um-
ræðum um mismuninn á efna-
hagskerfum þessara ríkja. Á
stj ornmalasviomu er vhji íyrir
nenai tii að auka samstaríiö.
Kaunhæíum arangri er nægu
ao na, ef ráðizt er a hin raun-
veruiegu vandamál, og pau eru
1 tengsium viö steínuna i fram-
leiöslumaium, viö markaðsmál-
in og þekkingu á þeim öflum
sem stjorna eitirspurninni hjá
nvorum aðila. Eg held einnig,
aö þaö sé mikiivægt, að viö
hættum að hugsa um Austur-
og Vestur-biakkirnar í sam-
bandi við' viðskipti Austurs og
Vesturs. Bæði EFTA og EBE
eru ósjaldan álitin i Austri
vera samsteypur, sem miði að
þvi aö hindra hagkvæma þro-
un i alþjóðaverzlun. COME-
CON er einmitt líka fyrst og
fremst byggt upp inn á viö,
og þrátt iyrir COMECON er
engin verzlunarsamsteypa til i
Austri, sem skipuleggur vöru-
framboö i vesturátt. Hver þjóð
gerir samninga fyrir sig. Þess
vegna er bezta aðferðin sem
stendur til að auka viðskipti
Austurs og Vesturs vafalaust
sú, að einstök ríki reyni að ná
innbyrðis viðskiptasamningum.
somu hugmynda hefur gætt
innan EBE, sennilega einkum
vegna þess að ljóst er, að ein-
stök riki hafa náð talsverðum
árangri í því að auka viðskipti
sín við Austur-Evrópu. Á svið-
um tækni og vísinda hafa ríki
Austur-Evropu náð mjög at-
hyglisverðum árangri, en í
mörgum tilvikum er iðnaður
þeirra ekki nægilega þróaður
á viðeigandi sviðum, svo að
hann sé undir það búinn að
færa sér það allt í nyt. Hér
opnast því miklir samstarfs-
möguleikar m. a. fyrir sænsk-
an iðnað. Aukin iðnaðarsam-
bönd og raunhæfari markaðs-
könnun ættu því að gefa iðn-
rekstri Austur-Evrópu tæki-
færi til að auka umsvif sín
stórlega í Vestur-Evrópu.
Fyrir viku hófst umfangs-
mikið og náið rannsóknasam-
starf með það fyrir augum að
semja ákveðnar tillögur að
víðtæku norrænu samstarfi.
Ákveðið var að hefja þetta
starf á forsætisráðherrafund-
inum í Kaupmannahöfn í end-
aðan apríl, og á að skila um
það skýrslu eftir hálft ár. Ef
fært reynist að finna leiðir,
sem tryggja nægilegt jafn-
vægi, til að koma á nánara
sambandi á milli Norðurland-
anna fjögurra — og ég tel að
skilyrði þess séu fyrir hendi —
þá höfum við að sjálfsögðu
ekki þar með skapað skilyrði
fyrir norrænni inngöngu í út-
víkkaðan evrópskan markað.
Þvert á móti, norrænt sam-
starf mun mótast þannig, að
það auðveldi norræna aðild í
framtíðinni að evrópskri lausn
á breiðum grundvelli.
Kjarnorkan sem norrænn
samstarfsvettvangur
Ég skal á þessum vettvangi
aðeins benda á eitt atriði í
hinni víðtæku rannsóknaáætl-
un, sem nú hefur verið hrund-
ið í framkvæmd. Gert er ráð
fyrir, að komið verði á iðn-
pólitískri samræmingu á Norð-
urlöndum, einkum á þeim svið-
um þar sem tækninni hefur
fleygt mest fram. Þar er þann-
ig reynt að ná tökum á einum
af hinum nýju og mikilvægu
dráttum í mynd efnahagslífs-
ins, sem ég hef þegar nefnt.
Vitaskuld má benda á það, að
sú tvöföldun, þreföldun eða
fjórföldun heimamarkaðarins,
sem Norðurlönd geta hvert um
sig náð, dugar skammt, þegar
um er að ræða framleiðslu-
vörur, er krefjast meiriháttar
rannsókna og þróunar, eða
kerfi sem sveigjanleikinn í
framtíðarþróun iðnaðarins á að
byggjast á. Þetta kann að vera
rétt á tilteknum sviðum, en á
öðrum gera háar kröfur hins
norræna neyzluvörumarkaðar
og þegar áunnin tæknileg
þekking hinn norræna markað
að ákjósanlegum grundvelli
fyrir áframhaldandi þróun og
góða alþjóðlega samkeppnis-
möguleika. Svið kjarnorkunn-
ar er einmitt af þessari teg-
und, þar sem skilyrðin eru hag-
stæð fyrir náið norrænt sam-
starf, ekki aðeins á milli orku-
framleiðenda heldur einnig á
milli iðnfyrirtækja og rann-
sóknarstofnana. Von mín er
sú, að á þessu og öðrum „fram-
tíðarmiklum“ sviðum muni
okkur fljótlega takast að koma
á laggirnar ákveðnum sam-
starfsáætlunum til gagns fyrir
frekari útvíkkun norræns iðn-
aðar.
Opinberar stuðningsaðgerðir
— auk sjálfvirkra afla sam-
keppninnar og markaðarins —
fá aukna þýðingu fyrir skipu-
lag og þróun iðnaðarfram-
leiðslunnar. Sérstaklega er slík-
ur stuðningur mikilvægur fyrir
framþróun sveigjanlegra iðn-
greina og í þróuðum fram-
leiðslugreinum. Þessi vaxandi
þýðing ríkisaðgerðanna stend-
Franskir nemendur ryöjast inní Concordcet-menntaskólann í París
31