Samvinnan - 01.04.1970, Síða 14

þeir þó allir sammála: hermdarverk einsog
þau sem bundið höfðu enda á ævi Alex-
anders II og leitt bróður Leníns í gálgann
voru gagnslaus.
Árið 1903 var haldin ráðstefna fyrst í
Briissel og síðan í Lundúnum til að útkljá
misklíð sem upp hafði komið. Nálega 60
rússneskir sósíalistar, flestir þeirra mennta-
menn, komu hvaðanæva úr Evrópu og jafn-
vel nokkrir frá Rússlandi. Eftir að þe:r
höfðu lent í útistöðum við belgísk lögreglu-
yfirvöld, héldu þeir til Lundúna og „deildu
ákaft á skipinu alla leiðina11. Þegar Lenín
sá að andstaðan var meiri en hann hafði
búizt við, vann hann af kappi bakvið tjöldin
til að tryggja sér meirihluta, en tókst það
ekki fyrr en aðferðir hans vöktu slíka reiði
gyðinga á ráðstefnunni, að þeir gengu af
fundi. Þannig náði Lenín skammvinnum
tveggja atkvæða meirihluta (bolsjínstvo) og
áhangendur hans fengu nafnið bolsévikar.
í rauninni voru þeir nýr flokkur. Þeir slitu
samstarfi við „minnihlutann11, mensévika
(hinn raunverulega meirihluta), sem vildi
eiga samstarf við frjálslynda.
Svo brauzt út bylting í Rússlandi 1905,
sem átti upptök sín í auðmýkingunni útaf
ósigrinum fyrir Japönum 1904. Á Blóðsunnu-
dag (janúar 1905) varð ganga 200.000 karla,
kvenna og barna, sem hélt í átt til Vetrar-
hallar keisarans í Pétursborg með bænar-
skjal, syngjandi sálma og haldandi á loft
dýriingamyndum, fyrir skotárás hermanna
á stuttu færi, með þeim afleiðingum að
mörg hundruð féllu og mörg þúsund særð-
ust. í kjölfar þessa atburðar komu uppþot,
verkföll og uppreisnir í flotanum, sem
leiddu af sér langvinna ókyrrð og blóðsút-
hellingar víða um Rússland á árunum 1905
og 1906 — og jafnvel sumstaðar framá árið
1907. í október var Nikulás II þvingaður til
að samþykkja stjórnarskrá, þó dúman eða
þjóðþingið fengi mjög takmörkuð völd. í
Pétursborg kusu verkamenn í verksmiðjum,
sem voru í verkfalli, fulltrúa í verkamanna-
ráð eða sovét, sem stjórnaði byltingarstarf-
semi í borginni. Það var veigamikil æfing
fyrir árið 1917. En árið 1905 hættu Þ:ng-
bundnir lýðræðissinnar stuðningi við verka-
mannaráðið jafnskjótt og keisarinn sam-
þykkti stjórnarskrá, og smámsaman náði
keisarastjórnin aftur undirtökunum.
Byltingin var komin til Rússlands, en hvar
voru byltingarmennirnir? Með örfáum und-
antekningum voru þeir erlendis, þar sem
þeir deildu um kennisetningar, gáfu góð ráð
og sendu jafnvel vopn til Rússlands (þó
sending Leníns frá Bretlandi bærist aldre:
í hendur viðtakenda). Af byltingarforkólf
um scsíalista lét aðeins einn verulega að
sér kveða í róstunum 1905, Trotskí. Hinn
ungi ævintýramaður af gyðingastofni, Lev
Bronstein, sem tók upp nafnið Trotskí eftir
einum fangavarða sinna í Odessa, var að-
dáandi Leníns, en fyllti flokk mensévika í
deilum flokksbrotanna. Hann var róttækur
eldhugi, sem hafði smyglað sér útúr Rúss-
landi í bóndavagni, og smyglaði sér inn aft
ur árið 1905 og tók forustu sósíalista í Pét-
ursborg. Um sinn var hann neyddur til að
dveljast í Finnlandi, en kom aftur í október
og stjórnaði h:nu víðtæka og áhrifamikla
allsherjarverkfalli og einnig verkamanna-
ráðinu. Meðan þessu fór fram hafði Lenín
eytt tíu verðmætum mánuðum í að senda
Lenin rœðirvið T.Sainu-
eli, einn af stofnendum
og leiðtogum ungverska
kommúnistaflokksins, ti
Rauðatorgi i mai 1919,
meðan fram fer sýning
d vegum Allsherjarher-
þjálfunarinnar. Að baki
Leníns standa Krúþskaja
kona hans (fjcer) og M. 1.
Uljanova systir hans.
ráðleggingar frá Sviss og Bretlandi — og
skipuleggja enn eina ráðstefnu til að taka
ákvörðun um hvað gera skyldi. Það var ekki
fyrr en í október að hann tók sig upp frá
Sviss og ferðaðist í makindum til Péturs-
borgar um Stokkhólm. Dulbúinn sótti hann
nokkra fundi verkamannaráðsins í Péturs-
borg, sem var að mestu skipað mensévikum.
Hann fór að mestu huldu höfði í höfuð-
borginni og í Moskvu, þar sem háðir voru
skæðir götubardagar, en hann var sískrif-
andi. Nokkrum vikum eftir komu hans hafði
keisarastjórnin aftur náð undirtökunum.
Trotskí og helztu samstarfsmenn hans voru
fangelsaðir og Lenín neyddist til að leita
hælis í Finnlandi.
Hvernig sem aðgerðaleysi Leníns í átök-
unum 1905 verður skýrt, og það má skýra frá
tveimur gagnstæðum sjónarmiðum, þá varð
hann æ óvinsælli á næstu árum vegna til
rauna sinna til að leggja flokkinn undir sig
og sína menn. Menn voru andvígir stuðningi
hans við banka- og lestarán sem voru orðin
ómenguð stigamennska og manndráp; þeim
gramdist þrætugirni hans og tillitsleysi
gagnvart vilja meirihlutans, og loks fengu
þeir hann til að láta af ritstjórn síðasta blaðs
síns, Próletaríí. Árið 1909 skrifaði Krúp-
skaja: „Við höfum alls engan flokk“, og þrá-
sinnis kvaðst Lenín ekki búast við að lifa
það að sjá byltinguna.
Ein ástæðan til þessara áfalla bolsévika
var sú, að á árunum 1906—12 bjuggu Rúss-
ar við tiltölulega velmegun. Sum verstu
mein bænda höfðu verið bætt eftir uppreisn-
:na 1905; þjóðþing sat á rökstólum, þó það
hefði harla lítið vald, og í nokkur ár laut
Rússland strangri og skapandi stjórn Stolj-
pins forsætisráðherra, sem lét að vísu
hengja 3500 manns á einu ári og húðstrýkja
tíunda hvern mann í sumum þorpum, en hóf
jafnframt skiptingu jarðnæðis sem leiddi
til þess að ný stétt landeigenda myndaðist
og bændur fengu nýtt mark að keppa að.
Iðnaði vegnaði einnig vel, og fjölda þeirra
sem þátt tóku í verkföllum fór sífækkandi
úr rúmum tveimur milljónum árið 1905
niðrí 46 þúsund árið 1910. Allt átti þetta
þátt í að veikja bolsévika og þá ekki síður
hitt að lögreglunjósnarar fylltu raðir þeirra
með skipulögðum hætti. Einsog allir bylt-
ingarhópar voru bolsévikasamtökin með
tímanum maðksmogin af sendiboðum Ok-
hrana, leynilögreglu keisarans með 20.000
menn í sinni þjónustu. Einn þessara manna,
Malinovskí að nafni, ávann sér svo mikið
traust hjá Lenín, að hann var gerður leið-
togi hins litla þingmannahóps bolsévika í
dúmunni.
Hefði Stoljpin fengið nauðsynlegan stuðn-
ing frá Nikulási II, kynni stefna hans að
hafa r:ðið bolsévikum að fullu — ef Rússar
hefðu haldið sig utan við stríðið, og það var
þetta sem Lenín óttaðist. En árið 1911 var
Stoljpin myrtur í óperuhúsinu í Kænugarði
(Kiev) að keisaranum viðstöddum. Árið
eftir voru 200 verkfallsmenn í gullnámunum
í Lena skotnir til bana af lögreglunni. Verk-
föll og uppþot héldu áfram unz ástandið í
iðnaðinum 1914 var orðið svipað og það
hafði verið 1905; milli janúar og júlí fór
yfir milljón manns í verkfall, og í olíuborg-
inni Bakú við Svartahaf kom til blóðugra
bardaga. Vonir Leníns glæddust aftur, og
hann flutti sig til ferðamannastaðar í Karp-
atafjöllum nálægt Kraká, steinsnar frá rúss-
nesku landamærunum, en ekkert bendir til
að hann hafi búizt við styrjöld.
Til að áætlanir Leníns næðu fram að
ganga þurfti róstur og stríð, en hann hélt
ekki að valdamenn hinna völtu austur-evr-
ópsku heimsvelda væru þeir aular að leggja
útí baráttu sem yrði jöstur byltingarinnar.
En það var þetta sem gerðist. Á Balkanskaga
höfðu Austurríki og Rússland verið að bít-
ast um völd í fimmtíu ár og beitt þjóðum
skagans (Serbum, Rúmenum, Búlgörum o.
s. frv.) einsog peðum í hinu mikla tafli, en
kóngurinn var Mikligarður. í þessari tog-
streitu litu Rússar á sig sem verndara og
forvígismenn slavnesku þjóðanna, sem væru
að brjótast undan oki germanska kynstofns-
ins, og þá einkanlega Austurríkismanna.
Árið 1908 lá við styrjöld og næstu sex ár var
Balkan-potturinn stöðugt við suðumark, unz
uppúr sauð í júlí 1914, þegar austurríski
erkihertoginn var myrtur af serbneskum
hermdarverkamönnum.
Lenín hafði gert ráð fyrir að ef til styrj-
aldar kæmi mundi verkalýðurinn rísa upp,
14