Samvinnan - 01.06.1970, Side 16

viðtali við danskan blaðamann fyrir ári, að
engir afburðamenn gætu þrifizt hér, þar eð
allt umhverfið, menningarviðhorf hérlent
væri þroska þeirra (þ. e. afburðamanna)
beinlínis hættulegt. Laxness hefur, að hans
áliti, aðra viðmiðun en íslenzka í verkum
sínum. Og það verður honum til bjargar.
Hér virðist vera um augljós sannindi að
ræða. Spurningin er aðeins, hvernig beri að
túlka þau. Til þess að íslendingur geti náð
einhverju stigi þroska eða menntunar er
Teikningar: Haraldur Guðbergsson.
honum nauðsynlegt að sækja til annarra
landa. Spurningin er hvort við eigum að
stökkva frá því verkefni sem hér liggur
fyrir, að gera íslenzkan hugarheim þannig
úr garði að hér verði lifað á öðrum grund-
velli en í þeirri lágkúrulegu efnishyggju,
sem einkennir í svipinn þjóðlíf okkar. Það
er spá mín, að þeir 1000 námsmenn íslenzk-
ir, sem nú troða erlendar slóðir, komi ekki
til með að liggja á liði sínu. Hér þarf að
koma til sameiginlegt átak og endurmat á
verðmætum. Áreiðanlega ber framtíðin í
skauti sér slíkt átak, því að svo er íslenzk-
ur hugarheimur bundinn hinni dauðu goð-
sögu normatívrar málfræði, að goðsagan
sjálf er hætt að trúa á tilveru sína. Og
skyldu menn hlæja, ef fullyrt er, að sljó-
leiki okkar og þreyta er hræðsla okkar við
að stökkva út úr rammanum til þess að við
fáum lifað? Hryggilegt er til þess að hugsa,
að myndin hefur aldrei öðlazt líf nema í
hugarheimi þess, sem á hana horfir. 4
16