Samvinnan - 01.06.1970, Blaðsíða 47

„HvaS er ég að gera hér?“ (bandarísk skopteikn.).
lögfræðingsins og félagsfræðingsins Kon-
stantíns Tsoucalas, sem hann nefnir Gríski
harmleikurinn og kom út hjá Penguin í
London um síðustu áramót.
Bandaríkjastjórn þótti mikið við liggja
í vetur að styðja við bakið á herforingja-
stjórninni í Aþenu, svo hún skipaði á ný
sendiherra í Grikklandi, Henry Tascas, og
tók hann við embætti um líkt leyti og brott-
vikning Grikklands var til umræðu í Evr-
ópuráðinu. Um sömu mundir var gert upp-
skátt í Washington, að Nixon forseti hefði
líka afráðið að aflétta með öllu hömlum
á vopnasendingum til Grikklands, en biði
heppilegs tækifæris til að tilkynna það
formlega.
Ekki verða nein rök leidd að því að gríska
herinn vanhagi af hernaðarástæðum um
nýjar sendingar bandarískra skriðdreka og
herflugvéla, sem eru þau hergögn sem ekki
hafa verið látin af hendi síðustu árin. Þegar
til kemur verða því þessi hergögn send bein-
línis til að festa herforingjastjórnina í sessi.
Ekki svo að skilja að henni nægi ekki viða-
Papadopoulos: „Ég sagði skýrum orðum árið 1968,
að kosningar vœni skammt undan, ungi maður."
m:nni vopn sem gríski herinn hefur þegar
undir höndum til að halda landsmönnum í
skefjum. Þótt ekki kæmi til minningin um
ógnir síðustu borgarastyrjaldar fyrir tveim
áratugum, sem gerir að verkum að Grikkir
munu forðast ný bræðravíg í lengstu lög,
nægði núverandi vopnabúnaður gríska hers-
ins á vegum NATÓ til að gera hverja upp-
reisnartilraun gegn herforingjastjórninni ó-
framkvæmanlega, meðan herinn stendur
óskiptur með henni. En eigi herinn að vera
sú stoð og stytta stjórnarinnar sem hún
ætlast til, þarf að halda herforingjunum
ánægðum, meðal annars með því að afla
þeim nýrra og tilkomumikilla hergagna.
Sýnt virðist að í bráð geti valdaaðstöðu
grísku herforingjanna ekki stafað veruleg
ógn nema úr tveim áttum. Önnur er ótvíræð
fordæming bandamanna Grikklands í NATÓ
á fasistisku stjórnarfari í landinu. Hin er sú
að nýr herforingjahópur taki sig til og leiki
sama leik og Papadopoulos og félagar hans
gerðu, snúi byssukjöftunum gegn stjórnar-
skrifstofum í Aþenu.
Hvorttveggja virðist jafn fjarlægt sem
stendur. Hvað hið fyrra varðar eru engar
líkur á að Evrópuríkin sem stugguðu her-
foringjastjórninni úr Evrópuráði taki rögg
á sig og stígi skrefið til fulls með því að
víkja henni líka úr NATÓ. Fyrir því sér
afstaða Bandaríkjanna.
Skýringar er þörf á ihvernig því víkur við
að Bandaríkjastjórn skirrist ekki við að baka
sér þann óþokka sem óhjákvæmilega fylgir
því að halda við völd illræmdri harðstjórn
eins og þeirri grísku. Þar kemur til það
fyrirbæri í bandarískri utanríkisstefnu sem
látið hefur æ meir til sín taka á síðustu
árum og hlotið hefur nafnið pentagonismi,
kennt við aðsetursstað bandarísku yfirher-
stjórnarinnar í Washington.
ToO A. ZKOYAAKH
Papadopoulos: „Stefna olckar er þjóðleg og óháð.“
Pentagonisminn er í því fólginn, að hags-
munir Bandaríkjanna á einhverjum heims-
hjara eru taldir þeir fyrst og fremst að
tryggja þar þá hernaðaraðstöðu sem yfir-
herstjórnin sækist eftir á hverjum tíma.
Hefur það þrásinnis borið við að vilji hers-
höfðingjanna í Washington hefur reynzt yf-
irsterkari víðari sjónarmiðum utanríkisráðu-
neytisins. Jafnaðarlega hafa yfirherstjórnin
og CIA verið á sama báti, þegar tekizt hefur
verið á um utanríkisstefnuna í stjórnarskrif-
stofunum í Washington.
Framkoma Bandaríkjastjórnar í málefn-
um Grikklands verður að teljast pentagon-
ismi í algleymingi. Enginn vafi er á að þátt-
taka CIA í valdaráninu, hálfvelgjan í van-
þóknun í orði á stjórnlagarofinu en stuðn-
ingur í verki við valdaræningjana, hafa
vakið megna andúð á Bandaríkjunum og
bandarískum ítökum meðal þess stóra hluta
grísku þjóðarinnar, sem er í virkri eða ó-
virkri andstöðu við herforingjastjórnina.
Ekki skiptir minna máli, að staða Banda-
ríkjanna í Vestur-Evrónu er mun veikari en
áður, eftir að Bandaríkjastjórn hefur opin-
skátt gerzt verndari gríska fasismans.
Allt þetta er að vettugi virt í Pentagon.
Þar er hernaðaraðstaðan í svipinn við aust-
anvei-t Miðjarðarhaf látin ganga fyrir póli-
tískum sjónarmiðum. Upp á síðkastið hafa
tengsl Tyrklands við NATÓ og Bandaríkm
veikzt verulega. Sambúð Sovétríkjanna og
Tyrklands skánar smátt og smátt, banda-
rískum herstöðvum í Tyrklandi fækkar óð-
um og aðsúgur hefur hvað eftir annað verið
gerður að bandarískum sjóliðum í tyrknesk-
um hafnarborgum. Breytt afstaða Tyrkja
stafar bæði af vonbrigðum þeirra yfir slæ-
legum stuðningi NATÓ við þeirra málstað
í Kýpurdeilunni, sem lyktaði í bráð með
fullum sigri Makaríosar erkibiskups, og vax-
andi samúð Tyrkja með málstað Araba í
viðureign þeirra við ísrael.
Því tæpari sem fótfesta bandarísks her-
valds gerist í Tyrklandi, þeim mun meira
kapp leggur herstjórnin í Washington á að
geta hagað sér eins og heima hjá sér í
Grikklandi, einkum á Krít og öðrum grísk-
um eyjum, sem hafa að bjóða tilvaldar flota-
hafnir. Síðan sigur ísraelsmanna í sex daga
stríðinu gerði sum arabaríkin háð Sovét-
ríkjunum, eru sovétmenn á skömmum tíma
búnir að gera ríki sitt að Miðjarðarhafs-
veldi og stefna greinilega að því að hafa í
fullu tré við Bandaríkjamenn á hafinu aust-
anverðu. Greiður aðgangur að flotastöðvum
á þessum slóðum er því bandarísku her-
stjórninni meira keppikefli en nokkru sinni
fyrr, og eins og aðstæður eru þyk:r henni
vænlegast að bera niður í Grikklandi. Engin
breyting er fyrirsjáanleg í bráð í því efni,
þar sem ætíð getur eins og nú er ástatt
komið til nýrra stórátaka milli ísraels og
arabáríkja. Hernaðaryfirburðir ísraels eru
enn svo miklir, að sé þeirra neytt til hins
ýtrasta getur orðið erfitt fyrir sovétstjórn-
ina að skella skolleyrum við hjálparbeiðn-
um frá aðþrengdum ríkisstjórnum í Kairó
eða Damaskus. Reyndar er sanni næst að
Miðjarðarhafsbotn er nú eina svæðið í heim-
inum, þar sem veruleg hætta er á að í odda
geti skorizt milli bandarísks og sovézks her-
afla, og þá fyrst og fremst flota og flugherja.
Framkoma sovétstjórnarinnar við þessar
aðstæður er svo saga út af fyrir sig, og í
fullu samræmi við það sem á undan er
Byggingarframkvæmdir grísku herjoringjanna.
gengið. Hér er ekki tóm til að rekja, hvernig
Stalín beitti áhrifum sínum á Kommúnista-
flokk Grikklands til að eyðileggja aðstöðu
vinstrisinnaðrar andspyrnuhreyfingar gagn-
vart afturhaldi og brezkum íhlutunarher-
sveitum 1944, er hann var að uppfylla leyni-
samning þeirra Churchills um skiptingu
Balkanskaga í áhrifasvæði rnilli Sovétríkj-
anna og Bretlands. Sovéthollusta og kreddu-
festa grísku kommúnistaforustunnar á sinn
47