Samvinnan - 01.06.1970, Blaðsíða 38

HALLBERG HALLMUNDSSON:
Nd. 810. NEFNDARALIT
um frv. til I. um skemmtanaskatt.
Frá menntamálanefnd.
Nefndin hefur athugað frv. og orðið sammála um að mæla með samþykkt þess með
þeim breytingum, sem till. eru gerðar um á sérstöku þingskjali. Nefndin telur aðkallandi
að styðja íslenzka kvikmyndagerð og nauðsyn að taka það mál til ýtarlegrar athugunar
til að finna því framtíðarskipan.
Nefndarmenn áskilja sér rétt til að flytja frekari breytingartillögur eða fylgja, ef
fram koma.
Alþingi, 30. apríl 1970.
Benedikt Gröndal, Bjartmar Guðmundsson,
form., frsm. fundaskr. Magnús Kjartansson.
Birgir Kjaran. Sigurvin Einarsson. Gunnar Gíslason.
Eysteinn Jónsson.
með öllu skemmtanaskatt af kvikmyndahús-
um, en taka heldur ákveðna prósentu að-
göngumiðaverðsins í sérstakan kvikmynda-
sjóð til stuðnings við kvikmyndagerð í land-
inu. Samtök áhugamanna um kvikmyndagerð
sendu menntamálanefndunum ennú víðtæk-
ari tillögur í þessu sambandi, þar sem kraf-
ist var allsherjar kvikmyndalaga — einnig
þær tillögur reikna með kvikmyndasjóðs-
stofnun og gera ráð fyrir víðtækara starfs-
sviði sjóðsins, vilja láta hann styrkja kvik-
myndasöfn, kvikmyndaframleiðslu, mennt-
un kvikmyndafólks og endurbætur á kvik-
myndahúsakerfinu.
í efri deild tjáði framkvæmdastjóri Menn-
ingarsjóðs, Gils Guðmundsson, sig eindreg-
ið fylgjandi þessum tillögum og enginn
mælti á móti. í menntamálanefnd neðri
deildar mun einróma hafa verið gerð sam-
þykkt um nauðsyn þess að taka öll þessi
mál til bráðrar endurskoðunar í samræmi
við tillögur samtakanna.
Samt var, eins og fyrri daginn, óðagots-
lausnin tekin fram yfir og flaustursfrum-
varpið um skemmtanaskattinn afgreitt sem
lög frá Alþingi. Próðlegt verður að sjá
hvert framhald verður næsta haust á vilja-
yfirlýsingum alþingismanna í þessu efni, nú
hefur Alþingi semsagt borist tillaga, sem
inniber viðunandi lausn þessara mála, um
þá tillögu virðist ekki vera neinn ágreining-
ur með flokkunum. Spursmálið er hvort
dáðin til að framkvæma þessa löngu tíma-
bæru skipulagsbreytingu er fyrir hendi í
þingsölunum við Austurvöll.
Má ég nú rifja upp það sem sagt hefur
verið um aðstöðu kvikmyndagerðar: Starf
við kvikmyndagerð er um þessar mundir
lúxus þegar bezt lætur en fjárhagsvoði hvað
minnst sem á móti blæs. í fljótu bragði virð-
ist hvergi að finna neinn aðila, sem áhuga
hafi á því að standa straum af heiðarlegri
kvikmyndagerð. Sjónvarpið er of ungt og
sjálfbirgingslegt til samstarfs, dreifingar-
kerfi kvikmyndahúsanna of gamalt og úrelt
til samvinnu við nýjar hugmyndir. Dauf von
er bundin við viljayfirlýsingu Alþingis um
endurskipulagningu kvikmyndamála. Þó
hlýtur maður alla tíð að hafa fyrirvara á
von sinni, þegar kynslóð sú, sem enn ræður
landinu gefur viljayfirlýsingar um nýjungar.
En er þá engin von ef Alþingi bilast að
setja kvikmyndalögin? Stöndum við þá aft-
ur í sömu sporum?
Nei — enn er ein leið óreynd, leið sem
fengið hefur vaxandi byr í nágrannalöndum
okkar á seinustu tveim árum. Neðanjarðar-
kvikmyndir eru ekki svo kallaðar af því að
þær brjóti nein lög heldur vegna þess að
þær eru framleiddar og þeim dreift á bak
við kvikmyndahúsakerfið ef svo má segja. Á
flestum stöðum þar sem fólk býr eru nú-
orðið til kvikmyndasýningarvélar í eigu ein-
staklinga ellegar stofnana. Séu þær ekki til
er smáhóp engan veginn fjárhagslega ofviða
að festa kaup á 16 millimetra sýningartæki.
Þannig er forsendan fyrir því að koma upp
nýju dreifingarkerfi, sem byggir á mörgum
smáhópum áhugafólks. Þetta kerfi er bæði
ódýrara og sveigjanlegra en kerfi kvik-
myndahúsanna. í Bandaríkjunum þjónaði
slíkt kerfi þeim tilgangi að koma myndum,
sem þóttu á ýmsan hátt gerðar af of miklu
sérsinni fyrir stóra dreifingarkerfið, til á-
horfenda — bæði þjóðfélagslega virkum
myndum, sem þóttu hættulegar og eins til-
raunaverkum, sem bíóeigendur voru hrædd-
ir um að fæla mundu áhorfendur frá sér.
Á margan hátt er þetta kerfi hentugra en
gamla dreifingin með mikilli fjárfestingu
og svifasein eins og hún er, jafnvel eftir
gagngerar endurbætur. Þannig virðist þessi
lausn málanna vera mjög í reynzlu nú þessi
árin í Svíþjóð og Danmörku þrátt fyrir
mjög nýlegar og virkar endurbætur kvik-
myndamála í þeim löndum. Kvikmyndamið-
stöðin sænska er að verða mjög umfangs-
mikið fyrirtæki, sem byggir jafnhliða dreif-
ingunni upp kvikmyndaframleiðslu á vegum
sömu klúbbanna. Reynzla þeirra er sú, að
þetta nýja dreifingarkerfi þurfi ekki nema
20% af tekjum myndanna til að halda sér
gangandi — og það sem bezt er, í gegnum
þetta kerfi rúlla kvikmyndirnar án minnstu
hafta. Róttækar og þjóðfélagslega virkar
myndir komast hindrunarlaust til þeirra á-
horfenda, sem áhuga hafa á þeim, skoðanir
sem bæði sjónvarp og bíóhús hefðu útilokað
fá þarna útrás.
Nú væri heilbrigðasta lausnin á vanda ís-
lenzkra kvikmynda sú að þeim yrði haldið
uppi af áhorfendum, sem langaði til að sjá
verkin beinlínis vegna verðleika þeirra ell-
egar boðunar.
Þetta gæti gerst með þeim hætti að kvik-
myndahúsakerfið yrði endurskoðað og gert
hæft til að skila nýjum íslenzkum verkum
til áhorfenda gjörsamlega skilyrðislaust.
Kanske væri þó ennú betra að byggja á
eigin kerfi frá grunni, láta gamlingjana á
Alþingi lönd og leið, gefa bíóburgeisunum
langt nef, aumka sjónvarpið með pólitízka
tappann sinn í munninum og snúa sér beint
til þess vaxandi fjölda sem þyrstir eftir fé-
lagslegri umræðu og skipuleggja lífleg
skoðanaskipti landshornanna á milli gegnum
nýtt og sveigjanlegt dreifingarkerfi.
Rvik 10. maí 1970. 4
EVANGELIUM VIGRIDENSIS
Á tíu þúsund ferröstum
er tilvera yðar háð.
Tilgangur
að því er bezt mun vitað:
enginn.
i lítilþörfum orrustum
eru lífsskeið yðar mæld
í lengd og bráð
unz sigur
frækn er fenginn.
Spurningin er: sigur hvers?
Sannleiks yfir táli?
Surtar?
Goða?
Sjá
yður mun ég fagnaðarerindi boða
í samræmi við tilgang tilveru yðar i heild:
Það skiftir ekki nokkru minnsta máli!
KVÖLDFRÉTTIR
Ég græt stundum í rökkrinu
eins og góðu fólki er tamt
yfir grimmd þeirra dusilmenna
sem fara með heri um úthöf í önnur lönd
að eyða og brenna
borgir akra engi skóga
en einkanlega samt
að steikja bringukolla og bóga
barna og kvenna.
Já stundum yfir kaffi og koníaki blinda
mig kvöldfréttirnar tárum sem jafnt
og þétt mér niður þrýstna vanga streyma
þungum flaumi
mynda
mikið fljót og djúpt
þar sem mannskæðir krókódílar sveima —
V I Ð SAMA GLUGGA
Ég sit á ný
við sama glugga og áður
og sé nú sem þá
fólk
jafnt fjendur og vini
fara hjá
Vonargrímur
í villuskyni
fyrir voteknum andlitum fá
dulið allt nema óttann
sem í augu þeirra er skráður.
VILLA
Farið hef ég ífingu
fram og til baka
um bil ára.
Aurgrátt er fljót
stríður þess strengur
og stinn þess bára.
Verða mun ég til
þar sem vötn þess streyma
því ég veit ekki lengur
hvorum megin
er heima.
38