Samvinnan - 01.06.1970, Side 25

þætti menningarlífsins, svo að þeir styrki
hver annan;
að greiðslur fyrir ritverk og flutningsrétt
ritverka mættu ekki vera lægri en svo,
að dugandi höfundur, sem vildi vinna
fyrir útvarp, hefði ámóta möguleika á
að afla sér lífsbjargar með vinnu sinni
og t. d. kontóristi eða þulur, sem selur
stofnuninni vinnuafl sitt.
Skilningur ráðamanna Ríkisútvarpsins á
fyrra atriðinu kemur skýrt í ljós, ef lítið
dæmi er tekið af sjónvarpinu. Þegar ný leið
til menningarmiðlunar opnast, ber að nota
hana til að efla lifandi tengsl þjóðarinnar
við þau menningarverðmæti, sem hún á í
fórum sínum, og örva til sköpunar annarra
nýrra. Dýrasti arfur íslendinga og nútíðar-
auður eru bókmenntir. í þeim lifa landið,
tungan, sagan. En það er til marks um rækt
sjónvarpsins við þennan meginþátt íslenzkr-
ar menningar, að árið 1969 greiddi það fyr-
ir flutningsrétt á íslenzkum ritverkum sam-
anlagt um 90 þúsund krónur. Það ár hafa
tekjur sjónvarpsins tæplega verið undir 90
milljónum króna. Er átakanlegt að horfa
upp á þvílíka meðferð á fjármunum, þegar
vitað er, að sjónvarpsnotendur hungrar og
þyrstir í íslenzkt efni, en fá fyrir aurana
sína aðallega erlent hrat. Þótt ekki væri
varið nema svo sem 5 milljónum króna ár-
lega til að búa íslenzkt bókmenntaefni til
flutnings í sjónvarp og stuðla að sköpun ís-
lenzkra sjónvarpsbókmennta, tækju sjón-
varpið og samtímabókmenntirnar stakka-
skiptum, og ávaxtanna nyti þjóðin öll. En
skilningur á því virðist eiga langt í land.
Ofan á bætist, að sjónvarpið hefur lýst nýj-
ar íslenzkar bækur í fréttabann! Næsta
furðulegt uppátæki hjá fréttastofnun, sem
bókmenntaþjóðin hefur komið sér upp með
ærnum tilkostnaði.
Varðandi síðara atriðið nægir að benda á
eftirfarandi: Fyrir frumsamið útvarps- eða
sjónvarpsleikrit, sem tekur klukkustund í
flutningi, fær höfundur 15 þúsund krónur.
Ef hann vildi vinna fyrir Ríkisútvarpið að
staðaldri og ætti að ná 20 þúsund króna
meðaltekjum á mánuði, yrði hann að semja
16 slík leikrit á ári — eða 640 leikrit á hóf-
legri starfsævi: 40 árum. Þó er þetta sú
þjónusta, sem Ríkisútvarpið greiðir höfund-
um skást. Rithöfundasambandið setti nýlega
með fullum lagarétti taxta um greiðslur til
höfunda og annarra ritréttareigenda, sem
felur í sér, að höfundur þyrfti ekki að
semja ,,nema“ 8 þvílik leikrit á ári til að
vera matvinnungur. Ríkisútvarpið hefur
hingað til þverskallazt við að viðurkenna
taxtann, telur hann ekki ná nokkurri átt!
Og það er að vísu rétt, því að hann er langt-
um lægri en vera bæri.
í samningum við rithöfunda hefur Ríkis-
útvarpið löngum hagað sér eins og harð-
svíraður atvinnurekandi fyrir daga verka-
lýðshreyfingarinnar.
Mig dreymir um, að Ríkisútvarpið verði
voldug menningarsmiðja, þar sem útvarps-
stjóri standi í dyrum og bjóði hina beztu
menn þjóðarinnar velkomna til starfa fyrir
góða borgun, en dagskrárstjóri á stéttinni
fyrir utan að stugga burt því leiðindaliði,
er lítur á útvarp og sjónvarp eins og legg
í vörðu ,,sem lestastrákar taka þar og skrifa,
og fylla, svo hann finnur ei“, af bulli.
En þú verður farinn þá, sagði skáldið ♦
ÁRNI LARSSON:
L J ÓÐ
landið
er það auðn
þegar þögnin hvílir
í nöktum svip þess
á ferð minni
á ferð minni
með það eitt fyrir augum
að sjá hlutina f Ijósi
einfaldra hugmynda
í dögun breyta hlutirnir um lit
klæðast annarlegum myndum
er neiið
ryður sér til rúms
í öllu
er sólin
hangir á bláþræði
himinsins
áður en degi hallar höfum við
fast land undir fótum
horfum á auðn landsins nálgast
úr fallhlíf veruleikans
ailt mætir augum eins og gisting
er auðnin hæfir okkur í hjartastað
og við horfum á tært vatnið
meðan grjótið og birtan festast í minni
hérna vaxa blóm eldsins
af botni hafsins
þau springa út i heiminn
skjóta svörtum rótum
á himni
sólin
hringiðan hvíta
á blákaldri auðn
himinsins
hún leitar verustaðar
i augum mínum
daginn sem sumarið
fer að vaxa
úr brjósti mínu
með undarlegu falli
laufsins
ég smíða mér nýjan tíma
með rúmmáli hugarins
dreg að mér efni
hversdagslegra atburða
ég skil heiminn
með því að finna til
undan skini sólarinnar
hve þjáningin dýpkar
rás atburðanna
í morgunsárið
unz rödd mín öðlast
varanlega dögun
við skulum berhátta i dagsbirtunni
og sjá hvað í okkur býr
snerta hvort annað og finna
nektina skýla öllu
öllu um vorið
sem kemur með dauðann
í djúpi laufsins
augu þín eru blár himinn
augu þín eru svört nótt
og varir þínar laufgast
fölu brosi
í skammdegi gleðinnar
rauðeygð brjóstin
þau mæta augum
eins og bragðlausir ávextir
í dagsbirtunni
og við eignumst gráma dagsins
handfylli tveggja
ég elska þig segir konan
meðan við hlustum á
brim regnsins
ég elska þig
og við fangelsum hvort annað
ég elska þig segir hún
og við drepum hvort í öðru
eins og sigarettum
við drögum hvort annað
fram í dagsljósið
hatur ástarinnar
heimsku elskendanna
einveru beggja
að morgni veiðir spegillinn
andlit hennar
svefn dýranna
ástina
nóttina gisti ég og sorg morgun-
dagsins
að vori nálgast ég augu þín eins og þögnin
nem staðar og safna að mér þögn allra
eins og steinum í vegg
segi Uþp úr eins manns hljóði
að ég finni ekki þau ævintýri
sem þjáningin geymir
og horfi í augu þín eins og þögnin
undir berum himni er þjáningin djúp
hún hvílir í bláum augum þínum
eins og eldur sumarið á enda
gamlir skór safnast fyrir hjá okkur
eins og sorgin
eins og þjáningin
eins og dauðinn
okkur rekur minni til þess
hve lengi við þurftum að lifa
til að verða til
hvaða verði við keyptum
að vera manneskjur
undir sólinni
meðan hún kyndir þessa meiningarlausu
elda gleymskunnar