Samvinnan - 01.06.1970, Qupperneq 43

En nú er mál að linni, enda ekki ofsagt
að þorra landsmanna sé loks farið að blöskra
hvernig komið er fyrir „óskabarni þjóðar-
innar“ á leiklistarsviðinu. Væntanlega var
það af þeim sökum, sem Framsóknarflokk-
urinn kvaddi til nokkra menn í fyrravetur
og fékk þá til að setjast á rökstóla og semja
tillögur um nýskipan leiklistarmála í land-
inu, sem lagðar skyldu fyrir Alþingi. Nefnd-
in var skipuð Baldvin Halldórssyni leikara,
Gunnari Bjarnasyni leiktjaldamálara, Jóni
Sigurbjörnssyni leikara, Birni Einarssyni og
Gunnvöru Brögu Sigurðardóttur frá Leik-
félagi Kópavogs og undirrituðum. Eftir
nokkurra mánaða starf lagði hún fram til-
lögur um ný þjóðleikhúslög, lög um leik-
listarskóla ríkisins og lög um leiklistarráðu-
naut ríkisins. Tillögurnar um leiklistarskól-
ann voru lagðar fyrir Alþingi og svæfðar
í nefnd, en tillögunum um Þjóðleikhúsið og
leiklistarráðunautinn var af einhverjum dul-
arfullum ástæðum stungið undir stól hjá
Framsóknarflokknum, og er það ekki í
fyrsta sinn sem völundarhús íslenzkra stjórn-
mála veldur manni þrálátum höfuðverk. í
trausti þess, að lesendum Samvinnunnar
þyki tillögurnar forvitnilegri en ráðamönn-
um Framsóknarflokksins, eru þær birtar hér
í fyrsta sinn.
Um það þarf ekki að hafa mörg orð, að
skipulagsleysi og handhóf háir mjög allri
leiklistarstarfsemi utan Reykjavíkur. Þjóð-
leikhúsið hefur að mestu vanrækt það verk-
efni, sem því var meðal annars falið á sín-
um tíma, að halda uppi reglubundnum leik-
sýningum útum land, og væri full þörf á
að gera slíka „ferðaleiki“ að föstum þætti
í starfsemi leikhússins. Hitt er þó kannski
enn meira um vert, að leikfélögin útá landi
eigi kost á aðstoð og fyrirgreiðslu, fái leið-
beinendur og leikstjóra frá Reykjavík og
jafnvel leikendur sem ynnu með þeim um
lengri eða skemmri tíma. Einnig þyrfti að
koma miklu fastari skipan á hagnýtingu
þess fjár sem gengur til leiklistarstarfsemi
útá landi, þannig að það nýtist til verulegra
og verðugra verkefna. Þetta yrði áreiðan-
lega bezt gert með því að fela sérmenntuð-
um leiklistarráðunauti umsjón þessara mála
og veita honum vald og aðstöðu til að
skipuleggja leiklistina í landinu, eftir því
sem föng eru á og vilji er fyrir hendi í ein-
stökum byggðarlögum, í sem nánustu sam-
ráði og samstarfi við Þjóðleikhúsið. Jafn-
framt því sem leiklistarráðunautur ríkisins
skipulegði og samræmdi leiklistarstarf utan
höfuðborgarinnar, gæti hann unnið að því
að koma upp „ferðaleikhúsi" með þeim
stóra hópi ungra leikara, sem sjaldan eða
aldrei fá að reyna kraftana á leiksviðum í
Reykjavík, er síðan héldi uppi reglubundn-
um leiksýningum um land allt árið um
kring.
Allt eru þetta aðkallandi verkefni, sem
hrinda verður í framkvæmd á næstu árum,
en frumskilyrði þess, að slík verkefni lyfti
leiklistinni í landinu, er að nauðsynleg end-
urnýjun eigi sér stað í forustusveitinni.
Þessvegna mega hvorki þjóðleikhússtjóri né
leiklistarráðunautur ríkisins verða mosa-
vaxnir í embættum sínum, heldur ber að
skipta um menn eins ört og nokkur tök eru
á. Sú tilhögun ein tryggir frjósemi, fersk-
leik og dirfsku. ♦
Tillögur til laga um leiklistarskóla ríkisins
1. gr.
íslenzka ríkið skal reka leiklistarskóla, sem fullnægir nútíma kröfum um menntun
leikara og annarra leikhússtarfsmanna.
2. gr.
Stjórn skólans skipa: Einn fulltrúi tilnefndur af þjóðleikhúsráði; einn af Leikfélagi
Reykjavikur; einn af Félagi íslenzkra leikara; einn af starfandi leikfélögum utan Reykja-
víkur og einn af menntamálaráðherra, og skal hann jafnframt vera formaður.
3. gr.
Menntamálaráðherra ræður sérmenntaðan mann til að veita skólanum forstöðu að
tillögu skólastjórnar. Endurnýja skal ráðningarsamning á fjögurra ára fresti.
4. gr.
Skólastjóri ræður kennara í samráði við skólastjórn.
5. gr.
Skólinn skal vera þriggja ára skóli starfandi frá 1. okt. til 1. júní. Kennsla skal fara
fram hvern virkan dag á tímabilinu frá kl. 9—18.
6. gr.
Námsgreinar skulu meðal annars vera: íslenzka, taltækni, leikur, látbragðslist, förðun,
skylmingar, leikfimi, leiklistarsaga og sálfræði; ennfremur skal, eftir því sem þurfa
þykir, stofna til námskeiða í leikstjórn, búninga- og leikmyndateiknun, leiksviðslýsingu
og öðrum tæknistörfum á leiksviði.
7. gr.
Nemendur skulu vera á aldrinum 17—25 ára og hafa lokið gagnfræðaprófi eða öðru
sambærilegu prófi. Til þess að öðlast rétt til setu í skólanum skal umsækjandi enn-
fremur hafa staðizt inntökupróf samkvæmt ákvæðum reglugerðar er sett verði.
8. gr.
Prófdómendur við inntökupróf skulu vera skólastjóri og tveir kennarar skólans til-
nefndir af skólastjórn. Við önnur próf skal prófnefnd skipuð skólastjóra, einum kennara,
einum fulltrúa frá Þjóðleikhúsinu og einum frá Leikfélagi Reykjavíkur. í tæknigrenium
skal kveðja til sérfróða menn, auk dómnefndar.
9. gr.
Hámarkstala nemenda í öllum deildum er 20.
10. gr.
Menntamálaráðuneytið setur reglugerð um skólann.
Tillögur til laga um leiklistarráðunaut ríkisins
1. gr.
Menntamálaráðherra skipar leiklistarráðunaut ríkisins, sem sé sérmenntaður í leik-
listarmálum, bæði hinum bóklega þætti og rekstri leikhúsa.
2. gr.
Leiklistarráðunautur ríkisins skal ráðinn til fjögurra ára í senn og má ekki gegna
embætti lengur en átta ár samfleytt.
3. gr.
Verkefni leiklistarráðunauts ríkisins er að annast skipulag og yfirumsjón með starf-
semi allra áhugaleikhúsa í landinu, veita forstöðu búninga- og leikmunasfni ríkisins og
á annan hátt greiða fyrir viðgangi góðrar leiklistar í landinu.
4. gr.
Leiklistarráðunautur ríkisins geri sér far um að afla upplýsinga frá áhugaleikhúsunum
um væntanlegt verkefnaval næsta leikárs, þannig að hann geti á hverju hausti lagt fram
áætlun um starfsemi þeirra yfir veturinn. [ lok leikárs skili hann skýrslu um starfsemina
til menntamálaráðherra.
5. gr.
Leiklistarráðunautur ríkisins sé til ráðuneytis menntamálaráðuneytinu um úthlutun
styrkja til áhugaleikhúsa í landinu.
6. gr.
Aðsetur leiklistarráðunauts ríkisins skal vera á höfuðborgarsvæðinu.
43