Samvinnan - 01.08.1972, Blaðsíða 34

Klefi í Hegningarhúsinu í Reykjavík.
svefn, og þeir hafa þurft að
snúa sólarhringnum þannig, að
þeir hafa orðið að fara að sofa
hvenær sem þeir geta — vakað
á næturnar og sofið þá hluta
úr deginum.
— Ef menn geta ekki sofið,
fá þeir svefnlyf eða róandi?
— Já, sumir, en það virðist
vera mismunandi hvernig
mönnum gengur að fá svoleiðis
lyf; yfirleitt þurfa þeir að geta
bent á það, að þeir hafi verið
á svona lyfjum áður. T. d. þessi
læknir sem kemur hingað að
heimsækja okkur og við biðj-
um hann um svefnlyf, tauga-
róandi lyf eða eitthvað þess
háttar, þá er venjulega fyrsta
spurning: Hefur þú verið á
svona lyfjum áður? . . . Ef við
svöruðum til dæmis neitandi,
þá mundi það jafnvel geta þýtt
að við fengjum ekki neitt, eða
að hann mundi ákveða sjálfur
einhvern vægari skammt sem
kæmi að engum notum.
— En þessi læknir sem kem-
ur, þurfið þið að biðja um
hann eða kemur hann?
— Við þurfum að biðja um
hann hér í hegningarhúsið.
— Hvað kemur hann þá
fljótt eftir að hefur verið beðið
um hann?
— Yfirleitt hefur mér fund-
izt, að hann hafi brugðið frek-
ar fljótt við, þessi læknir sem
er hér í hegningarhúsinu, en
þó hefur viljað verða misbrest-
ur á því.
— En hvernig er þessu hátt-
að á Litla-Hrauni?
— Þar eru ákveðnar reglur
um þetta; þar kemur læknir-
inn alltaf hálfsmánaðarlega,
alltaf á miðvikudögum.
— Fáið þið læknisrannsókn
án þess að biðja um það?
— Læknisrannsókn, hvað
þá . . . . ?
— Ég meina, fyrst eftir að
þið komið að Litla-Hrauni, fer
þá einhver læknisskoðun fram?
— Nei.
— Eða viðtal við lækninn?
— Nei.
— Ekki nema þið séuð veikir
eða biðjið um það?
— Ja.
— En hvernig er með sjúkra-
húsþjónustu, ef menn veikjast?
— Sjúkrahúsþjónusta fyrir
fanga hefur alltaf verið mjög
erfið; sjúkrahús hafa aldrei
tekið við föngum til dvalar
nema um lífsnauðsyn hafi ver-
ið að ræða.
— Og hvert farið þið þá frá
Litla-Hrauni, á Selfoss eða til
Reykjavíkur?
— Við fö~um yfirleitt á
sjúkrahúsin hér í Reykjavík,
því eftir því sem mér hefur
skilizt þá tekur sjúkrahúsið á
Selfossi ekki á móti föngum, og
ég veit það persónulega að
sjúkrahúslæknirinn á Selfossi
hefur neitað, þó lífið lægi við,
að koma á vinnuhælið á Litla-
Hrauni til að hafa afskipti af
föngum þar, þar sem hann
telur sig ekki vera lækni þar.
— En hver er læknir þar?
— Læknir hælisins heitir
Brynleifur Steingrímsson.
— Hvað heitir héraðslæknir-
inn?
— Mér er ókunnugt um það
hvort hann er héraðslæknir-
inn eða bara læknir þar, en
hann hefur algjörlega með
hælið að gera. Hann kemur þar
hálfsmánaðarlega og ef brýn
nauðsyn krefur.
— Er hann búsettur á Sel-
fossi?
— Hann er búsettur á Sel-
fossi, já; og svo oft á tíðum
hefur mönnum verið ekið nið-
ur á Selfoss á lækningastofuna
til hans, ef eitthvað aðkallandi
er að.
— En ef á þarf að halda geð-
lækni eða sálfræðingi?
— Á þeim tíma, sem ég hef
verið inni, veit ég ekki til þess
að geðlæknar eða taugalæknar
hafi þurft að koma til þess að
rannsaka fanga á Litla-Hrauni.
— Hvað getur þú sagt um þá
sem eru í öryggisgæzlu?
— Það mál er mér frekar
ókunnugt um. Mér finnst að
fangelsi eigi að fara inn á nýja
braut með þessa öryggisgæzlu á
Litla-Hrauni. Það er verið að
senda þangað ódómlagða menn
á öllum aldri, alveg niður í
nánast að segja börn, en þó
held ég að einn maður á Litla-
Hrauni sé háður eftirliti í öll-
um þörfum sínum.
— Er það þá eini maðurinn
sem hefur fengið slíka gæzlu?
— Já, og með honum hef ég
ekki verið austur á Litla-
Hrauni nema um 3ja vikna til
mánaðartíma, svo að mér er
ekki svo kunnugt um það mál,
að ég geti talað nánar um það.
Nýbyggingin
— Nú hefur þú verið tvö ár á
Litla-Hrauni. Við hvað starf-
aðirðu þar?
— Fyrra árið sem ég var þar
starfaði ég að mestu við land-
búnaðarstörf, garðrækt og
annað þvíumlíkt, einnig við að
steypa netasteina. Síðasta
tímabilið sem ég var þar eða
núna síðastliðið ár vann ég
eingöngu við nýbygginguna á
Litla-Hrauni.
— Hvernig féll þér það?
— Mér féll það mjög vel.
— Kannski að þú segir okk-
ur eitthvað um nýbygginguna
þar, fyrst þú vannst við hana
svona lengi. Telur þú að hún
sé til bóta?
— Hún er tvímælalaust til
bóta, þannig lagað að gamla
hælið var orðið algjörlega ó-
fullnægjandi. Klefarnir þar
voru of þröngir, óþrifalegir, og
mismunurinn á því að koma
þarna inn í allt nýtt var alveg
gífurlega mikill og hefur
ábyggilega haft sálræn áhrif á
marga.
— En hefur þá einhverjum
af gömlu klefunum verið lok-
að?
— Ekki svo ég viti til.
— Svo þeir eru notaðir
áfram?
— Já, þeir eru notaðir
áfram; þetta var aðeins viðbót.
— Er þá ekki hætt við að
mönnum finnist rikja nokkurt
óréttlæti, þegar sumir fá þarna
miklu betri klefa en aðrir?
— Það hafa nú gilt ákveðnar
reglur um þetta. Þær hafa ver-
ið þannig, að eftir því sem
menn eru búnir að vera lengur,
þá sitja þeir fyrir betri og betri
klefum eftir því sem þeir losna.
Þannig að ef við verðum lengi
á Litla-Hrauni, þá kæmi röðin
að okkur að komast í þessa
góðu klefa.
— Menn sækjast eftir að
komast þangað?
— Sumir já, en þó eru til á
gamla hælinu ágætisklefar,
stórir; og þeir menn, sem eru
búnir að vera þarna lengi og
koma sér vel fyrir, vilja ekki
skipta.
— Koma sér vel fyrir? Á
hvern hátt þá? Er hægt að
flikka eitthvað upp á klefana?
— Já, menn eru búnir að fá
að hengja upp veggteppi, og
þeir eru kannski búnir að koma
upp hansahillum með bókum,
sem þeir þá hafa átt áður en
þeir komu í fangelsið eða sem
þeim hefur áskotnazt eftir að
þeir komu þangað. — Og menn
eru kannski búnir að smíða sér
eitthvað inn í herbergin, rúm
og annað þvíumlíkt.
— En hvernig er það hér á
Skólavörðustígnum? Getið þið
eitthvað bætt klefana, þannig
að þeir séu líflegri?
— Það er að vísu hengt mikið
upp af blaðamyndum víðs veg-
ar á veggjunum á Skólavörðu-
stígnum. f raun og veru er það
samt algjörlega bannað.
— Og nú eru hér á Skóla-
vörðustígnum menn sem eru í
afplánun í lengri tíma. Vilja
þeir ekki flestir komast austur?
— Yfirleitt allir, en það er
bara skorturinn á fangelsis-
plássinu sem gerir það að verk-
um, að þeir komast þangað
ekki.
— Eru menn einir í klefa hér,
eða eru margir saman?
— Það er mismunandi; það
eru hér 2 fjögurra-manna
klefar, einn fimm-manna klefi
og 3 eins-manns klefar,
frammi í úttektinni. Hér inni
í gæzluvarðhaldsvistinni eru 3
eins-manns klefar og 2
þriggja-manna klefar.
— Og þann tíma sem þú hef-
ur verið hér, hefur þú verið
einn eða hefur þú verið með
öðrum?
— Hvort tveggja.
— Hvort fellur þér betur?
— Mér fellur yfirleitt betur
að vera einn.
— Heldur þú að það sé sömu
sögu að segja um hina?
— Ég býst við því, að það sé
sömu sögu að segja um flest-
alla aðra, að minnsta kosti
hefur mér heyrzt á mönnum,
að þeir vilji helzt vera einir í
klefa, en þó geta haft samgang
á milli klefa, t. d. að deginum
til, þar sem allir geta spilað,
teflt, talað saman og annað
þviumlíkt. En á næturnar vilja
34