Samvinnan - 01.10.1972, Qupperneq 16

Steinunn Sigurðardóttir:
FIMM LJÓÐ
Hún étur þann arð sem nauðsynlegur
er til þess að bóksalinn geti fjárfest.
Best er að fyrirtækið sýni tap. í þessu
kerfi er bókhaldarinn 12,5 sinnum mikil-
vægari en rithöfundurinn sem framleið-
ir bara hráefnið. Af því leiðir sama
launahlutfall þessara tveggja aðila.
Bókhaldarinn fær 12,5 sinnum meira.
Þetta er rökrétt.
Þetta er eina hugsanlega kerfið hversu
augljóslega sem það ber dauðann í sér
eins og það er nú rekið.
☆
Útgáfan er þvinguð til þess að líta á
sálargáfuna sem vöru, hráefni.
Arðurinn fæst af meðhöndlun þessarar
vöru og verður því meiri sem framleiðslu-
kostnaðurinn verður hærri.
Þessi nauðsyn er risin eins og veggur
á milli þess sem einu sinni var höfundur
(en er nú bara hráefni) og hins sem einu
sinni var njótandi (en er nú bara kaup-
andi).
Á umræðufundum sérfræðinga er þetta
kallað firring.
í einföldum staðreyndum birtist þetta
m. a. í reikningsdæminu augljósa. Miðl-
ungs ljóðabók verður að koma út í stand-
ardeintakafjölda svo útgáfan kosti 200
þúsund krónur.
Tapið bókfært og gerir engum til.
☆
En við skulum ekki gleyma líkingunni
við landbúnaðinn.
Hversu margir mundu hefja búskap ef
aðstaðan væri sú að bóndinn þyrfti að
reka frálagslömbin sín frá sláturhúsi til
sláturhúss í von um að einhver slátur-
braskarinn sæi aumur á honum og tæki
þau til slátrunar?
Hýrnar nokkuð að ráði yfir myndinni
þó þess sé getið að eftir tvær haustslátr-
anir ætti bóndinn ungi von á því að verð-
lagsráð landbúnaðarins úthlutaði honum
einhverjum niðurgreiðslum annað hvort
gegnum kunningsskap ellegar fyrir til-
viljun?
Slíkt er þó atvinnuöryggi hins byrjandi
blekbónda.
☆
Á unglingsárunum var ég í sveit — á
framsóknarheimili.
Þar var mikið bölvað og ragnað vegna
milliliðagróðans. Engin orð voru nógu stór
og ljót þegar það bar á góma hvernig
milliliðirnir græddu á framleiðsluvöru
bóndans.
Annars var þetta orðprýðisfólk.
Þessu hef ég líklega ekki getað gleymt.
Enn þann dag í dag finnst mér af-
greiðslufólk í kjötbúðum skuggalegar
persónur þó ég viti fyrir vist að það er
upp og ofan ágætisfólk eins og gengur.
Þó getur svona mikið bölv og ragn ekki
verið komið til af engu.
Sólskinsskap á líka yfirleitt sínar or-
sakir.
Á sveitaheimilinu sem ég var að tala
um var kálfum í þann tíð slátrað heima
og kjötið selt beint til neytandans.
Mér er sérlega minnisstætt hvað það lá
alltaf vel á húsbónda mínum við þessar
heimaslátranir. Þá voru nú ekki hafðir
orðalepparnir um þjófa og ræningja. Þá
var sungið og blístrað.
Þar var sko frjáls maður að verki.
Og kaupendurnir voru líka sérlega
ánægt fólk.
Eitthvað þessu líkt vakti fyrir mér í
fyrra þegar ég tók ljóðabókarhandritið
fyrrnefnda — þetta sem kostaði 200 þús-
und i sómasamlegu jólagjafaformi að
sögn kunnugra — og fjölritaði það sjálfur
með tækni sem leyfir sæmilega sjáandi
manni að lesa textana við 15 kerta peru.
Standardeintakafjöldann lét ég lönd
og leið og prentaði blístrandi og syngj-
andi 169 eintök af kverinu. Það tók mun
minni tíma en samræður við útgefanda
sem vísar frá sér handriti.
Allur kostnaður við útgáfuna reyndist
langt innan við tíundi hluti af því sem
atvinnuútgáfan sagðist þurfa.
Fyrstu tuttugu eintökin sem seldust
borguðu útgáfukostnaðinn. Einhvern veg-
inn hefur vitneskjan um bókina lekið út
því af og til koma menn hér, fá kaffisopa
og kaupa sér eintak af bókinni.
Þetta fyrirkomulag hefur marga kosti.
Kaffikostnaðurinn er minni en prósent-
an sem bókabúðin tæki. Leiðinlegu fólki
og snobbum getur maður bara sagt að
bókin sé uppseld og haft skemmtilegan
kaffiselskap við alla kaupendurna og
ráðið því hverjir lesa kverið.
Sé áhugi á því að lesa þetta eitthvað
út fyrir fyrrgreindan kaffiselskap þá má
selja bókasöfnum nokkur eintök.
Rólegur getur maður snúið sér að öðr-
um verkefnum.
Og fyrirtækið gefur á endanum fullt
eins mikinn arð og frekast væri að vænta
af því að ganga inní jólagjafasystemið
hjá útgáfunni.
Mér er ljóst að þetta er varla lausnin
fyrir meiriháttar verk. Samvinnuútgáfa
rithöfunda yrði að koma til svo þesshátt-
ar vandi yrði leystur án samvinnu við
bókhaldarakerfið.
Vonandi má þetta þó vera dæmi um
tvennt.
Bókaframleiðslan getur lært af land-
búnaðarframleiðslunni.
Nauðsyn er að finna sálargáfunum
nýja útrás áður en útgáfurnar eru búnar
að drepa þær allar. 4
TIL ÞÍN I
Eitt kvöld
þegar rökkrið læðist
um augu þín og hverfur
— skal ég syngja fyrir þig
TIL ÞÍN II
Fuglinn minn flýgur og flýgur
eins og fiðrildið sjálft
svo hratt með hugsanir mínar
áleiðis heim — til þín
Með dökka síða hárið
augun brún og ökklana mjóa
les hún strákabækur og hlær
klæðist síðbuxum alla daga
og skælir
þegar enginn sér til
með augun sín brún og ökklana mjóa
allt of ung með dökka síða hárið
samt allt of gömul; er ekki neitt
og syndir um helgar
eins og selur með hreifa
og dökka síða hárið.
Allir snýttu þeir sér I kór
strákarnir í vetrargarðinum
en það sá enginn nema ég
einn var með stóran tóbaksklút
en það sá enginn nema ég
þokan lá á grasinu
og á henni gengu fuglar
eins og gamlar konur
og það var gaman þennan morgun
en það fannst engum nema mér.
Fjöllin þekkir maður kannski, þau
eru gul, er það ekki? Eða þekkir
maður þau ekki, eru þau blá eins
og sum augu, og eru þau langt
langt í burtu og heita ekki neitt,
eins og það sem ekki er og það
sem þekkist?
Arthúr Björgvin:
VORNÓTT
mild er vornóttin
dúnmjúkum örmum
vefur hún vininn sinn
unga
og vaggar honum
í höfga ró
mild er vornóttin
mjúk hennar sæng
hversu fjarri það land
þarsem nópálminn vaggar
nöktu barni
I draumlausan svefn
16