Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.12.1922, Blaðsíða 22

132 Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
péttbýlið gerir og kleift að safna miklum höfuðstól til
byggingarkostnaðar og annara þarfa, með tiltölulega
litlu fjárframlagi frá hverjum einstökum félagsmanni.
péttbýlið og jafnar tekjur félagsmanna alt árið gera
daglega peningaborgun mögulega. Dagleg peningaborg-
un og greiðar samgöngur gera áhættuna litla og þörf-
ina litla fyrir rekstursfé. Stórlán þarf engin að taka,
því að stofnunin kaupir og selur eftir hendinni. þess-
vegna er hið framlagða hlutafé altaf nægileg trygg-
ing fyrir hinum litlu skuldbindingum stofnunarinnar.
Samábyrgðin í kaupfélögunum hér er afleiðing af
því, að alt öðruvísi stendur á. Strjálbýli og fátækt ger-
ir almenningi alstaðar alveg ókleift að leggja fram
nægilegt veltufé úr eigin vasa, ekki síst í byrjun. Mönn-
um er nauðugur einn kostur að taka láh, ekki einungis
fyrir húsum og öðrum stofnkostnaði samvinnufélaganna,
heldur mikið veltufé að auk, og B. Kr. má vera ljóst
frá sinni bankastarfsemi, að það er alls ekki lánþegi,
sem skapar lánskjörin, heldur lánardrottinn. þessvegna
er það næsta broslegt, þegar hann er að ráðleggja kaup-
félögunum að hafa takmarkaða ábyrgð í lögum sín-
um, eins og þau geti sjálf ráðið þeirri tryggingu, sem
þau verða að setja fyrir bankalánum.
B. Kr. tekur lög Kaupfélags Borgfirðinga frá 1913
sem dæmi upp á sérstaklega viturlega samin lög. þess-
vegna er lærdómsríkt að kynna sér, hvernig félaginu
gekk að fá bankalán á bankastjóraárum B. Kr. Einmitt
þetta félag var alls ekki tekið gilt af B. Kr. sem ábyrgð-
arbær stofnun, og félagið varð því sumpart að kaupa
sér ábyrgð fyrir ákveðið hundraðsgjald hjá umboðssöl-
um þeim, sem félagið skifti við, en sumpart urðu fleiri
eða færri af félagsmönnum sjálfum að undirgangast per-
sónulega sjálfskuldarábyrgð fyrir reikningsláni í Lands-
bankanum handa félaginu.
Persónulega ábyrgðin er krafa bankanna og annara
lánardrotna af því að takmörkuð ábyrgð er ófullnægj-