Andvari - 01.05.1961, Blaðsíða 65

ANDVARI
RIMUR OG RAUNVISINDI
63
ríflcga styrki. Á fjárlögum ársins 1961
eru hér veittar um 180 milljónir króna
til kennslumála.
Auk hinna beinu útgjalda þess opin-
bera koma svo auðvitaS útgjöld nemend-
anna sjálfra og aÖstandenda þeirra, og
ennfremur tapaðar vinnustundir þeirra
nemenda, sem náð hafa aldri til þess að
taka þátt í framleiðslustörfum. Það er
því augljóst og enda vitað mál, að skóla-
ganga krefst bæði mikils tíma og mikilla
peninga. Sjónarmið þjóðfélagsins hlýtur
að vera, að þessum verðmætum skuli
varið sem bezt, þannig að þegnarnir séu
sem allra bezt búnir undir störf sín.
Sjónarmið nemendanna sjálfra til
skólagöngunnar er tvenns konar: Annars
vegar er áhuginn fyrir þeirri menntun,
sem skólagangan gefur, bins vegar er
keppnin að því að öðlast þau réttindi,
sem burtfararprófið kann að veita.
Það skyldi enginn ætla, að löng skóla-
ganga sé rétt aöeins leikur eða eitthvert
tildur. Það er öðru nær, að svo sé. Skóla-
ganga krefst mjög mikillar andlegrar
vinnu ef nokkuð gagn á að vera að henni.
Og meira en það. Skólaganga krefst mik-
illar sjálfsafneitunar, ef hún er rækt, eins
og til er ætlazt. Unglingur, sem situr í
skóla sex tíma á dag og á auk þess að
lesa og búa sig undir kennslustundirnar
í aðra sex tíma, að minnsta kosti, bann
á ekki eins margar frístundir og jafnaldri
hans, sem stundar vinnu. Og auk þess,
hann hefur ekki eins mikil auraráð.
Nú, en samt hópast unglingarnir í skól-
ana. Margir eru vafalaust haldnir löngun
til þess að læra. Þessari ómótstæðilegu
þrá til þess að menntast, löngun til að
vita eitthvað. Þessi þrá nemandans til að
fræðast er fyrsta skilyrðið til þess, að skóla-
gangan komi að fullum notum.
Meðan aðeins fáir gengu hér í skóla,
þá var það algengast að til langrar skóla-
göngu veldust unglingar, sem höfðu mikla
löngun til náms. Nú er þetta orðið tals-
vert breytt. Nú eru þeir orðnir fleiri, sem
stunda framhaldsnám til þess að búa sig
undir ákveðið starf og bæta aðstöðu sína
í þjóðfélaginu. Skólagangan er þá orðin
leið að settu marki, leið til atvinnu eða
stöðu, sem talin er eftirsóknarverð. I þess-
um hópi eru það svo allmargir, sem líta
á skólagönguna sem leiðinlega torfæru
er verður að yfirstíga til þess að öðlast
ákveðin réttindi. Þessu fólki leiðist í skól-
anum. Það fær aldrei nógu marga frídaga
og notar hvert tækifæri til þess að losna
frá náminu í lengri eða skemmri tíma.
Glöggt dæmi um þetta er samþykkt sú,
sem gerð var hér vcturinn 1958—59 í
nokkrum framhaldsskólum. Gekk sam-
þykkt þessi út á það, að nemendur ættu
að yfirgefa skólann til þess að stunda
sjómennsku og fiskveiðar. Þarna er eitt-
hvað í ólagi. Það er í sjálfu sér nauðsyn-
legt að einhverjir stundi sjómennsku og
fiskveiðar, en þeir unglingar, sem valið
hafa sér þá braut, sem liggur í gegn um
menntaskóla og háskóla, þeir mega alls
ekki við þess háttar töfum við nám sitt.
Óski þessir nemendur í raun og veru eftir
slíkum frátöfum, þá ættu þeir ekki að
vera í skólanum. Annaðhvort er, að
þessir unglingar eiga erfitt með nám og
eru því komnir á ranga hillu, eða þá hitt,
að námsgreinarnar vekja ekki áhuga
þeirra, og komum við að því síðar.
Sjónarmið forcldranna til framhalds-
náms barna sinna er oft einfaldlega það
að lofa börnunum að læra ef þau langar
til þess og fjárhagurinn leyfir. Þetta cr
eðlilegt og heilbrigt sjónarmið. En hitt
sjónarmiðið er líka til, að börnin skuli
læra, hvort sem þau vilja eða ekki, og án
tillits til námshæfileika. Það má vel vera,
að oft sé nauðsynlegt að hvetja unglinga
til framhaldsnáms til að byrja með, en