Andvari - 01.05.1961, Blaðsíða 98

96
RITSJA
ANDVAIU
inn málsnillingur, sem bjóði lesandanum
upp á óvænta hluti í hverri málsgrein.
Kannski stendur þó einfaldleiki hans og
skýrleiki ekki miklu skemur en hinir lærðu
töfrar sumra nýtízkari höfunda á íslandi.
Tómas Guðmundsson skáld hefur ann-
azt útgáfu Mannlýsinga. Ég hef vitaskuld
ekki kynnt mér frágang hans á textanum,
en geri ráð fyrir því að hann sé allur með
felldu. Nokkrar prentvillur hafa slegizt í
för með hókinni; og auk þess hefur vísu-
partur eftir horstein Erlingsson, á 107. blað-
síðu, misst annan fótinn fyrir neðan hné.
Nafn séra Jóns Bjarnasonar hefur fallið
brott úr efnisyfirliti. En Tómas eykur bæði
lengd og gildi bókarinnar með ýtarlegri rit-
gerð um höfundinn, þar sem hann rekur
ævisögu lians og ritferil í Ijósu máli og
gerir nokkra grein fyrir þroskasögu hans
og lífsviðhorfi. Greinin er fagurlega samin,
eins og vænta mátti; hún sýnir staðgóða
þekkingu á skáldskap Kvarans og vitnar um
samúð með ýmsum mætustu hugsjónum
hans. Samt sem áður mætti fetta fingur út
í sum atriði í ritgerðinni — eins og þegar
segir að skoðanir Brandesar „reyndust hald-
lausar", þótt höfuðinntakið í hókmennta-
legum boðskap hans væri „annars vegar
krafan um andlégt frelsi, réttinn til frjálsrar
hugsunar og frjálsrar rannsóknar, og hins
vegar skyldan, sem þessi sami réttur lagði
mönnum á herðar til þátttöku í sögulegri
framvindu tínians". Idverjum reyndust
slíkar skoðanir haldlausar?
Unga kynslóðin á íslandi þekkir Einar
H. Kvaran nær einvörðungu af skáldverk-
um hans, sem vissulega eru tekin að fyrn-
ast sum hver. Þessi bók sýnir okkur hann
í nýju og góðu Ijósi, skýrir drætti í mynd
hans, víkkar landnám hans. Mannlýsingar
Einars Kt'arans sóma sér hvarvetna með
ágætum vel.
Bjami Benediktsson.