Andvari - 01.05.1961, Blaðsíða 82

80
ANDVAKI
IIJÖRN SIGFÚSSON
staðir uxu.1) Aukinn skipakostur og sam-
göngur, bætt veiðitækni, ræktun, vélvæð-
ing í smáum stíl og síðar meiri, •— þetta
og fleira innleiddi öld verkaskiptingar í
landinu og veitti nýjan marmfjölgunar-
grundvöll og hagsbætur.
Kenning Indriða Einarssonar 1913 var
á þessa leið: „Efnabagurinn cr stórum
betri en fyrir 30 árum og þjóðareignin
komin upp í 60 milljónir króna. Hvar
sem fólkinu fjölgar, þar eykst verðmætið.
Auðvitað getur því fjölgað of ört, en það
skapar samt verðið. Nú á dögum er ekki
meir en hálf velgengni landsmanna undir
landbúnaðinum komin . . . Allar líkur
eru til þess, að landsmenn verði 100.000
manns nálægt 1928, og um sama leyti
er vonandi, að þjóðareignin verði 100
milljónir króna“ (Manntal á ísl. 1910,
XV). Orð Indriða hafa meir en sannazt.
Fjölgunin 1910—28 varð 40% meiri en
hann hafði þorað að reikna með (íbúar
um 106 þúsund 1928) og þó komu hags-
bætur hraðar en því nam.
Kreppan mikla dró úr fæðingum, en
barnadauði hélt að vísu áfram að minnka.
Af þessu vaxtarhléi spratt vinnuafls-
skorturinn og sennilega einnig höfuð-
stólsskorturinn, sem einkenndu íslenzkt
framleiðslulíf hinn 6. aldartug, meðan
beðið var eftir, að fjölmennari árgangar,
fæddir 1943—60, komist á legg til að
styðja þjóðarbúið með vinnu. En hefði
hér dregið úr fæðingum jafnmikið og í
Svíþjóð eftir 1930, hefði okkur reynzt
ónóg sum vor á næstliðnum tug, þótt
heil þjóð eins og Færeyingar hefði hætzt
hér á vinnumarkaðinn.
Af því má ráða, að okkur mundi hættu-
legt að láta skriðinn, sem er á þjóðar-
vextinum nú, verða að hléi t. d. á árun-
um 1964—74 með þeim afleiðingum, að
1) Sbr. einkum Hallstein Myklebost: Norges
tettbygde steder 1875—1950. Oslo 1960.
um 1990 krefðust ytri sem innri vanda-
mál þess, að tugþúsundir með óskylt
tungumál flæddu hér inn.
Aðeins eitt talnahlutfall af mörgum,
er snerta málin, skal nefnt til dæmis um
eðli íslenzka fólksleysisins eftir 1950:
Árin 1948—58 fjölgar þjóðinni um 23%
úr 138.5 þús. í 170.2 þús., en fjölgun
á vinnandi fólki varð á sama tíma aðeins
16Vi% úr 56.8 þús. í 66.2 þús. Hefði
vinnandi fólkinu fjölgað jafnhratt og
hinu, hefði það orðið nærri 69.9 þús. eða
3.4 þúsundum fleira en var, og mundi
þá framboð á karlmönnum til vertíðar-
starfa einna e. t. v. hafa numið einu
þúsundi meira en varð. Á 7. tug 20.
aldar munu fjölgun starfsfólks og fjölgun
þjóðar haldast betur í hendur, og leynir
það sér ekki vorið 1961, þegar mann-
fjöldi varð 178 þús. og aldursflokkahlut-
föll hans orðin hagstæð.
Engar rökræður hagfræðinga þarf til
þess lengur að sanna, að Malthusarkenn-
ing, upphafleg eða í bættri útgáfu sumra
samdráttarfjármálamanna s.l. áratug, fær
ekki sérlegan vorkunnardóm hjá sagn-
fræðingum hér eftir. Enginn ber illvilja
á formælendur hennar, heldur hitt, að
þeir hafa gefið sér ósannaðar forsendur,
oft markaðar stéttarþröngsýni, til að leysa
reikningsdæmin eftir.
Hefðum við haft það eins og frændur
vorir í Fríríki írlands og værum enn
kringum 86 þúsund eins og fyrir 50 ár-
um eða tekið hinn gullna meðalveg Belga
og fjölgað úr 781/2 þúsundi um aldamót
í 90 þús. á þjóðhátíð 1930 og 101 þúsund
árið 1960, væri hér allra vona máttur
misstur og ástandið verra en þótt við hefð-
um misst Kongó. Þá mundi t. d. árstíða-
bundna atvinnuleysið vera hér miklu
áleitnara en nú, fábreytni atvinnuvega
væri ólæknandi. Hernámséhrifin á út-
flutningsframleiðslu hefðu orðið henni
niðurdrep. Menningarlega hefði allt, sem