Andvari - 01.05.1961, Side 87

ANDVARI
VAXTARÁÆTLUN VEGNA MANNFJÖLDA
85
sennilegasta íbúatala Akureyrar og Húsa-
víkur til samans verði 36 þúsund um
aldamót; þar af hugði hann 33 þús. bú-
sett á Akureyri. Utan þeirra bæja áætla
ég fjölgunina 14—15 þúsund og nái til
allra byggða í fjórðungnum. Það, að ég
áætla smákaupstöðum og kauptúnum
nyrðra nokkru hraðari fjölgun en Valdi-
mar, veldur engri skaðlegri hlutfalla-
skekkju milli okkar, því að ég reikna
þjóðarfjölgunina alla meiri en hann.
Að frádregnum 36 þúsundum frá 110
þarf ég þá að ætla 74 þúsundum stað í
fimm eða fleiri uppgangskaupstöðum,
sem ég hygg verði á Suðvesturlandi, sam-
kvæmt nútímalíkum um beizlun fall-
vatna, jarðhita og þéttbýlisvilja þess, sem
ríkur er í kynslóð vorri. Utgerðar- og út-
flutningsiðjuskilyrði eru einnig hagstæð
á þeim slóðum.
Látum sem hæfilegast sé að ætla Akra-
nesi, Vestmannaeyjum og Keflavík 30
þúsund saman (hafa með Njarðvíkurhr.
14.5 þús.), því að Þorlákshöfn tekur
mestu stækkunina frá Eyjum. Um þær
Arnesingaborgir, sem nú er unnt að sjá
fvrir: Selfoss með Hveragerði, Þorláks-
höfn með Eyrarbakka, — fylgi ég 25
þúsunda ágizkun Valdimars Kristinsson-
ar, en hækka hana um 4 þúsund til sam-
ræmis við þjóðarfjölgun. Loks ætla ég
hálfum öðrum tug þúsunda rúm í iðn-
aðarkaupstöðum, sem rannsókn náttúru-
auðlinda kann að vísa okkur á að stofna
á ófyrirsjáanlegum stöðum.
Þótt ég sé eindreginn stuðningsmaður
þess jafnvægis í landsbyggð, sem okkur
er menningarlega hollt og atvinnulega
skaðlaust, telja víst ýmsir þessa ætlun og
gizkun mína stefna markvisst að ójafn-
vægi. Þeir munu t. d. ugga, að feiknar-
leg fjölgun í Arnessýslu dragi ekki aðeins
lið frá Suðurnesjum og Evjum, heldur til
stórra muna frá Austfjörðum og Vest-
fjörðum til launavinnu og útgerðarstarf-
semi í Þorlákshöfn, efling hennar „skaði“
bæina þar.
Jaínvægi nær hrasandi maður svo bezt,
að hann komi skjótt fyrir sig fótum í dá-
lítið öðrum sporum en hann stóð fyrr.
011 búsetu- og atvinnutilfærsla, senr slíkri
þörf fullnægir, er í mínum augurn jafn-
vægisviðleitni í straumi tímans og árang-
ursbetri en viðleitnin hin að þykjast vera
klettur, sem straumur vinni ekki á.
Aðrir telja áætlaðan fjölda í höfuðstað
of lítinn (V. K. 165 þús., en ég 180
þús.). Takmörkun sú er sízt sprottin af
vantrú á Reykjavík, en styðst við erlend
dæmi og innlendar aðstæður. Innan 60
km hringferils frá Rvík munu stórir kaup-
staðir verða fylgihnettir, sem taka við
mánaljósi hennar eins og tungl við birtu
af skínandi skildi jarðar. Velgengni þeirra
á að vera kappsmál höfuðstaðarins, og þá
veita þeir aukna trygging fvrir hagsæld
og menningarbrag hans.
Dæmi um grannbæi og höfuðstaSi
norrænna landshluta.
Samgöngur næstliðinna mannsaldra
voru sizt með þeim hætti, að hentugt
reyndist að blanda útflutningsiðjurekstri
og öðru, sem borgir lifa af, út um bvggðir
að nauðsynjalausu. Einnig innan borgar
kepptist fólk við að búa sem næst rniðbæ;
„flóttinn úr sveitinni" var ekki kominn á
leiðarenda, þótt í úthverfi eða grannbæi
höfuðstaðar væri setzt um stund.
Þannig var lengi um Reykjavík, Björg-
vin og Niðarós, svo að nefndir séu for-
vstubæir í sama stærðarflokki (Björgvin
jafnan stærst). Svo var ríki Niðaróss
mikið, að sæfarar nefndu staðinn einan
Þrándheim, og svo heitir hann nú; lands-
hlutinn er því sviptur fornu nafni sínu,
heitir Þrændalög. Orkangur, Lifangur,
Veradalseyri og aðrir hafnarstaðir í nánd
eiga afarþröng vaxtarskilyrði sökum ægis-
hjálms borgarinnar. Helzt dafnar Stein-