Andvari - 01.05.1961, Page 83

ANDVARI
81
VAXTARÁÆTLUN VEGNA MANNFJÖLDA
nú er oss mishollt af útlendum toga,
verkað með yfirþyrmandi krafti, en þrótt-
ur þjóðar væri smár til að samlaga sér
betri hlutann af því með nægum árangri.
Of seinir í keppni vi3 Háleygi og Kveni.
Alhliða samanburður við eitthvert
grannland færir þá helzt skýra ályktun,
ef lítill er munur loftslags, samgangna,
rafvæðingargetu og viðbúinnar starfsgetu
þjóðanna. Þessum skilyrðum er fullnægt,
ef Noregur norðan við 65° er borinn
saman við ísland. Þar er um álíka land-
stærð að ræða, en hér á landi eru að vísu
stærri láglendi og rýmra um nautgripa-
rækt, rýmri flugskilyrði, rýmri stórrekstrar-
og sameiningarmöguleikar. Utflutnings-
framleiðsla úr þeim hluta Noregs hefur
til þessa verið enn einskorðaðri við sjávar-
afurðir en íslenzka framleiðslan. Lesum
landafræðina nánar:
Nútímaþróun landbúnaðar, timbur-
verksmiðja, námugraftar og málmvinnslu
er ekki enn búin að breyta búsetuhlut-
föllum svo norðarlega í Noregi og skapa
öflugar miðstöðvar, þótt það kunni að
verða brátt. Ósamræmi milli íslands og
Hálogalands af þeim sökum var minna
en það e. t. v. verður. Jarðhitinn íslenzki
fer nú að skapa mismun, og fyrir efna-
verksmiðjur munu nást hér a. n. 1. önnur
hráefni en þar. Þótt löndin fari hér eftir
hvort sína götu um framleiðslutegundir
iðnaðar, virðast sæbyggðir hér geta tekið
við jafnmörgu fólki og nú er við sömu
skilyrði þar, og dreifing þess um strönd-
ina yrði e. t. v. ekki með gerólíkum hætti.
Árið 1760 voru ekki nema 40 þúsund
manns fyrir norðan heimskautsbaug í
Noregi eða álíka margir og skrimtu af
móðuharðindin á Islandi. Island þótti
betra en Finnmörk og Lófótur til land-
náms um 900, og svo mun reynast enn.
Þó búa nú um 380 þúsund manns í land-
inu norðan þess baugs, en aðeins 178
þúsund hér á landi, sem er sunnan baugs-
ins. Llm sögulegar orsakir að þcssum
mismun tjóar ekki að fást. Og í saman-
burði skal nú til viðbótar tekið eins langt
suður og Flálogaland (núv. Nordland)
nær, það er 65°. Landið þar fyrir norð-
an bar 1958 431 þús. manns og skiptist í 3
fylki: Finnmörk, Troms- og Nordlands-
fylki, en 2 hin síðari hétu að fornu Ilá-
logaland.
Finnmörk með 70 þús. íbúa er stór-
lega víð og góð handa hreindýrum, og í
beztu dölunum ætti túnrækt að takast
viðlíka vel og í Norður-Múlasýslu, þótt
vetur séu kaldari og lengri. Eiginlegir
Lappar ná varla 10 þúsundum Noregs
megin, en þeir og einkum Kvenir, hinn
finnski ættstofn Idallbjarnar hálftrölls og
Brunda-Bjálfa (Egla), renna óðum saman
við norskan meirihluta norðurhjarans.
Málmgrýtishreinsun á norsku og finnsku
málmgrýti er aðalatvinnuvegur Kirkju-
ness, sem er vaxandi kaupstaður við
rússnesku landamærin, en Flammerfest,
5 þúsunda bær, er útgerðarmiðstöð.
Fyrst þegar kemur í Vága suður, en
svo hét að fornu kjarni Tromsfylkis, ger-
ist líkingin náín við landslag og starfs-
hætti á Vestfjörðum og Austfjörðum eða
í Færeyjum. Höfuðstaðurinn Tromsö
(12.2 þús.) gegnir menningarhlutverki á
borð við Akureyri, en útgerð er meiri.
I fylkinu búa 125 þúsundir manns.
Byggðin er mun dreifðari í smáþorp en
á Austfjörðum og Vestfjörðum, og hafa
skipzt þar á uppgangstímar og kyrrstöðu-
skeið nokkur á 20. öld. Sem stendur
miðar vel áfram. Lófótsmiðin eru víð-
fræg.
Frá' Narvík suður að Naumudal er
Nordland, og með nafninu Hálogaland
hér á eftir á ég aðeins við það. Fylkið
lifði til skamms tíma mest af sjónum.
Síðan togaraöldin tók að hamla fiskisæld
og fiskigöngum, hefur veiði méð landi
6