Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.2006, Side 162

Andvari - 01.01.2006, Side 162
160 ÁRMANN JAKOBSSON ANDVARI sölubækur og ég get sjálfur vitnað um að hafa rekist á þær í bókahillum marg- víslegasta fólks um allan heim. Ekki skiptir minna máli að frægð Tuchmans er verðskulduð, bækur hennar eru læsilegar og æsispennandi en vekja líka til umhugsunar. Frásagnargleðin er alls ekki á kostnað dýptarinnar. Tuchman er gagnrýnin og hefur sérstaka sýn á viðfangsefni sín. Samt sneiddi hún jafnan hjá fræðilegri umræðu og notkun eftirheimilda. Guðjón Friðriksson getur með nokkrum rétti talist helsta íslensk hliðstæða hennar því að fáir hafa sent frá sér jafn margar bækur sem hafa náð mikilli útbreiðslu en hlotið um leið almenna viðurkenningu. En hann á sér vitaskuld forvera. Þar mætti nefna íslenska örlagaþætti Sverris Kristjánssonar og Tómasar Guðmundssonar en einnig Þorstein Thorarensen sem setti saman fimm bækur um tímabilið fyrir og eftir aldamótin 1900. Guðjón hefur einmitt sjálfur nefnt þann síðastnefnda til þegar hann hefur tjáð sig um sagnaritun sína.5 Það er enda full ástæða til að halda nafni hans á lofti því að fáir hafa gætt heimastjórnartímann jafn miklu lífi á prenti og hann gerði í aldamótabálki sínum.6 Eg minnist ekki aðeins á Barböru Tuchman vegna þess að hún sé Agatha Christie frásagnarsagnfræðinnar heldur liggur líka eftir hana bók þar sem hún gerir nokkra grein fyrir viðhorfum sínum til iðju sinnar. Meðal þess sem Tuchman segir þar er að lesendur séu henni efst í huga, helsta markmið hennar sé að gera þá hugfangna.7 En Guðjón Friðriksson hefur sagt að honum sé mest í mun að bækur hans séu lesnar af almenningi.8 Barbara Tuchman er treg til að lýsa sér sem listamanni en segist vera sögumaður og eini munurinn sé að hún fáist við sannar sögur en ekki tilbúnar.9 Eins leggur Guðjón áherslu á að hann líti á starf sitt sem sköpun.10 Guðjón Friðriksson hefur öðru hvoru verið gagnrýndur fyrir að vera undir áhrifum frá sagnfræðilegri umræðu sem hann geti þó í engu.11 Þegar kemur að Hannesi Hafstein er áberandi hversu hann skeytir lítið um marga fyrri sagnaritara. En einnig hér fylgir hann í fótspor Barböru Tuchman. Um eft- irheimildir segir hún: Hin endanlega afurð ræðst af vali og þess vegna nota ég aðeins efni úr frumheimildum. Afstaða mín til eftirheimilda er að þær séu hjálplegar en um leið skaðlegar. Ég nota þær til leiðsagnar við upphaf vinnunnar til að átta mig á almennum útlínum atburðanna en ég tek ekki niður glósur því að ég vil ekki lenda í að endurskrifa einfaldlega bók einhvers annars. Auk heldur hafa staðreyndimar í eftirheimildunum þegar verið valdar ofan í lesendur þannig að með því að nota þær missir maður af tækifærinu til að velja eigin staðreyndir.12 Ein sér hljómar þessi yfirlýsing í meira lagi þröngsýn og undarleg. En burtséð frá forsendum aðferðarinnar er niðurstaðan oftast afburðagóð; ekki getur betur heppnuð frásagnarsagnfræðirit en bækur Barböru Tuchman, eins og The Guns of August (1962), The Proud Tower (1966) og A Distant Mirror
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.