Andvari - 01.01.1942, Blaðsíða 57

andvari
Sjálfstœðismál íslendinga 1830—1942
53
íostlega ráðið til að framkværaa ekki skilnað við Danmörku
að svo stöddu. Benti sendiherrann á, að sérfræðingar í al-
lijóðarétti mundu tæplega líta svo á, að Islendingar væru
°bundnir við sáttmálann, þrátt fyrir hernám Danmerkur. Auk
þess lá grunur á, að Englendingar teldu líklegt, að Danir
benndu þeim um sambandsslitin, ef til kæmi, þar sem her
þeirra var í landinu. Kom hér enn að hinu sama, að hið gullna
augnablik til fullkominnar frelsistöku var á tímabilinu milli
bernáms Danmerkur og hertöku Islands.
A útmánuðum 1941 liafði Framsóknarflokkurinn fjölmennt
flokksþing í Reykjavik, til undirbúnings væntanlegum kosn-
'ogum þá um vorið. Skilnaðarmálið var þar efst á baugi.
^öíðu gamlir landvarnarmenn og skilnaðarmenn fjölmennt
''ða utan af landi, til að fylgja eftir skilnaðarmálinu. Voru
Peir i verulegum meiri hluta á flokksþinginu, sem vildu knýja
egar, en hinir voru líka margir, sem ekki
il fulls, eins og málum var komið. Hin svo
bending frá Bretum gerði suma menn var-
l*£rnari heldur en ella rnundi. Komst á sú málamiðlun, sem
aHir fylgdu ó flokksþinginu, að halda fast við, að vanefndir
la hálfu Dana gæfu íslendingum rétt til að telja sig óbundna
af sambandslögunum við Dani, hvenær sem þjóðin vildi til þess
aka. Jafnframt lýsti flokksþingið yfir fylgi sínu við lýðveldis-
sb)ínunina, og skyldi hún í síðasta lagi gerast við stríðslokin.
Ájálfstæðisflokkurinn var lika tvískiptur í málinu. Eftir því,
Sem á leið veturinn 1940—41, óx skilnaðarstefnunni fylgi í
°kknum. Ef annaðhvort Sjálfstæðisflokkurinn eða fram-
s°knarmenn hefðu verið algerlega einhuga í skilnaðarmálinu,
Ouindi hinn flokkurinn hafa fylgt. Sá ágalli var á þeirri leið,
at þótt tekizt hefði að framkvæma skilnað með þeim hætti, þá
ar grundvöllurinn ótraustur til frambúðar. Hinir ákveðnu
"Inaðarmenn töldu mikla nauðsyn, meðfram vegna hernáms-
'ns> a^ láta rætast glæsilega hugsjón, sem hitaði þjóðinni um
Jartarætur og lyfti einstaklingunum upp úr lognmollu hvers-
agshagsmunanna. En þeim varð ekki að trii sinni i það sinn,
°g kigu til þess orsakir, sem óður er greint frá.
lram skilnað þá þ
'á'du stíga sporið t
mllaða vinsamlega