Andvari - 01.01.1942, Side 90

86
Sigurjón Jónsson
ANDVARI
nútímamálinu en svo, að varla getur heitið, að hann stingi svo
niður penna, að hann sýni ekki svart á hvítu, hve lítil tök
hann kann á því. Á þeirri einu hlaðsíðu, er hann helgar mér
í hinni „stórmerku grein um málið og málsköpunarstarf rit-
höfundar"1) í Tímariti Máls og menningar, notar hann þátíð-
ina háði af sögninni að heyja í merkingunni að afla, en sú
orðmynd er löngu úrelt í þeirri merkingu. Ég ætla, að eng-
inn annar en hinn (andlega) „fátæki íslendingur", H. K. L„
gæti t. d. hugsað sér að segja: „ég háði vel,“ i staðinn fvrir:
ég heyjaði vel.2) Líklega hefur enginn gagn af Laxdæluútgáfu
Laxness annar en „hinn fátæki íslendingur“, sem hefur getað
„háð“ sér aura með „starfi" sínu við hana.
Það er ekki söguefnið og jafnvel ekki heldur orðavalið,
þótt það sé enn að meira leyti í góðu gildi, sem gerir þýðing-
una á Alexanders sögu að sígildu riti. Og það er gagnslaust að
ætla sér að mæla úreltum orðum og úreltum merkingum orða
og beygingum hót með því, að þau komi þar fyrir. En það er
framsetningin og stíllinn, sem gerir þýðinguna að snilldarverki.
Hvort tveggja er svo prýðilegt, að fá eða engin af gullaldarrit-
um vorum komast þar lengra. Setningarnar eru svo snjallar og
gagnorðar, að leitun er á því, að þar sé nokkuð of eða van. Og
hér og hvar er dreift innan um frásögnina sígildum spakmæl-
um og orðskviðum og viturlegum hugleiðingum, ýmist frá eigin
brjósti eða þetta er haft eftir höfundinum, er þýðandinn
nefnir jafnan „meistara Galterus", eða það er lagt einhverri
söguhetjunni i munn. Eins og t. d. þessi hugleiðing, sem lögð
1) Orðin innan gæsarlappa eru úr skrumauglýsingu frá útgefendunúrn.
— Það iiggja sektir við því að ljúga til um gæði neyzluvara í auglýsing-
um og skreyta þær með glæsilegri heitum en þær eiga skilið. En eru engin
takmörk fyrir því, hve mikilli skreytni má hlaða i auglýsingar um and-
lega neyzluvöru?
2) Annað dæmi um málfimi H. K. L. (á sömu hls.) er svona: „Enginn
minni maSur en Árni Magnússon starfaði milli tuttugu og þrjátíu ár að
úlgáfu Alexanders sögu.“ Þetta á að vera hrós! Hér er hliðstæð setning,
sem H. K. L. gctur rcynt að „taka sér til inntektar", ef honum sýnist:
„Enginn minni maður en H. K. L. liefur fcngizt við ritstörf hér á landi
það sem af er þessari öld.“