Andvari - 01.01.1949, Page 86

82
Þorkell Jóliannesson
ANDVARI
trúarstefnunnar, er að lokum hrundu þessum málum lengst
áleiðis.
Árið 1709 bauð stiftamtmaður fulltrúa sínum hér, Oddi
Sigurðssyni, og biskupum landsins að semja álitsgerð um end-
urbætur í kirkjumálum hér á landi, m. a. um veitingu prests-
embætta o. fl. Ekkert varð þó úr nefndarstarfi þessu, enda
hófst um líkt Ieyti ósætti milli Odds og Jóns Vídalíns, er siðar
varð að fullum fjandskap. Dróst þetta svo á langinn. Árið 1710
bauð stiftamtmaður biskupum að láta sér í té álitsgerð um
þetta efni, og haustið 1717 sömdu þeir siðan norður á Hólum
allýtarlegt álitsskjal um nokkur atriði varðandi þetta mál,
dags. 11. sept., en í þeirri álitsgerð standa ummæli þau um
almenna lestrarkunnáttu hér á landi, sem fyrr var getið. Til
þess að bæta hér úr og létta undir með prestum landsins í
fræðslustarfi þeirra, lögðu biskuparnir til, að stofnaðir yrðu
barnaskólar, einn í sýslu hverri. Erindi þetta fékk engar
undirtektir hjá stjórninni, enda lagðist Miiller amtmaður ein-
dregið gegn liugmyndinni um stofnun barnaskóla, er málið
var sent honum til umsagnar. Og þótt biskuparnir hefðu tjáð
sig reiðubúna til þess að efla barnaskóla af framlögum nokkr-
um frá sjálfum sér og ætluðust reyndar til, að þeim yrði á fót
komið að allmiklu leyti með frjálsum framlögum, varð ekkert
úr framkvæmd. Var þess og skammt að bíða, að Jón biskup
Vídalín, er mestan áhuga mun hafa haft á máli þessu, félli frá.
En reyndar var nóg, að stjórnin fékkst ekki til þess að fylgja
málinu eftir, því að á þessum tíma varð allt slíkt að gerast
að stjórnarboði, enda þótt stjórnin legði ekkert sjálf af mörk-
um til framkvæmda.
Leið svo fram um 1730. Um þær mundir hafði Kristján kon-
ungur VI. og stjórn hans ákveðið að koma nýrri og betri skip-
an á skólamál ríkisins, fyrst og fremst að því er snerti sjálfan
háskólann í Kaupmannahöfn, er leiddi á næstu árum til mikil-
vægra umbóta, er föstu skipulagi var á komið um embættis-
próf í læknisfræði og lögum (1732—36). En í sambandi við
umbætur á háskólanum fór fram athugun á skólum þeim, er
bjuggu nemendur sína undir háskólanám. Árið 1732 ritaði