Fálkinn - 11.07.1966, Blaðsíða 19

reynir að ná skammbyssu a£ nærstöddum lögregluþjóni. Þessi
var átján ára. Þrjár ráðast á lögreglubíl. Hver veit? Lögreglu-
þjónninn neyðist til þess að skjóta dekkin sundur. — Og
árangurinn: Skólinn gjöreyðilagður, tólf stúlkur mikið slas-
aðar, tíu brotnar, — og ein skyndilega orðin móðir. Og þetta
var um uppreisn reiðu stúlknanna, reiðu dætranna, uppreisn
cnglanna í Indianapolis.
SALFRÆÐI UAGLEGA LIFSIIMS
A AÐ
REFSA
FYRIR
GLÆPI ?
konar
tóm-
hefur
ÞETTA er þess
spurning, sem
stundasálfræðingur
gaman af að tala um, svo
að við skulum íhuga það, —
eins og hugsanlegur glæpa-
maður við glæpamann.
Glæpur er brot á lagaleg-
um rétti einstaklingsins eða
brot á þeim lögum, sem
þjóðfélagið setur, sem eru
byggð á rétti einstaklingsins.
Persónuleg friðhelgi segir:
Frelsi þitt endar þar sem
nef þitt byrjar.“ Friðhelgi
eignarréttarins segir: „Frelsi
þitt til þess að ganga frjáls
um endar, þar sem garður-
inn minn byrjar.“ Allt það
sem enn þann dag í dag er
nýtilegt úr boðorðunum tíu
fyrir hið trausta, en mann-
lega þjóðfélag, er í þessum
tveimur íhugunum: einstakl-
ingnum og föstum eignum
hans.
Við vitum, að tíðustu
handtökurnar eiga sér stað
vegna umferðarbrota og
drykkjuskapar, en þó væri
fremur viðeigandi að kalla
þetta misgerðir. Helztu
glæpirnir eru þjófnaður, inn-
brot, árásir, rán, nauðganir
og manndráp, í réttri röð
miðað við fjölda þeirra.
Fólk játar, að glæpir stafa
af þörf eða ágirnd eða hættu
eða hrolli, af hatri eða ást,
stundum sakir leti, stundum
sakir einhvers óvenjulegs.
Öllum glæpamönnum finnst,
að aðrir hafi fengið vægar
afleiðingar, miðað við það
sem gert var. Einhvers kon-
ar glæpahneigð leynist í
hverjum einstökum manni,
en til allrar hamingju eru
flestir þannig gerðir að þeir
vita betur um skyldur sín-
ar í þjóðfélaginu og þekkja
þjóðfélagslegar skýringar á
lagalegum og siðferðilegum
takmörkunum. (Þetta er
þýðingarmikið atriði. Tök-
um sem dæmi, að ef venju-
legur heiðarlegur maður
Amalía Líndal
stelur öskubakka af hóteli,
þá lítur þjóðfélagið það ekki
alvarlegum augum, en það
er miklu alvarlegra, ef börn
fremja einhvern smáþjófn-
að, því að þau eru ekki fær
um að gera sér grein fyrir
því, hvað er rétt og hvað er
rangt).
Það eru tvær útbreiddar
skoðanir um refsingu, sem
byggist á ótta: ströng refs-
ing, sem glæpamanninum er
veitt í þeirri trú, að hún
muni draga úr honum kjark,
og svo og öðrum frá því að
drýgja sama glæp. Hin er
sú, að glæpamaðurinn sé eitt
af fórnardýrum þjóðfélags-
ins, að refsingin sé einskis
nýt, að fangelsi hafi slæm-
ar afleiðingar, og glæpa-
menn eigi fremur að vera
meðhöndlaðir sem sjúkling-
ar. Samkomulag það, sem
orðið hefur milli þessara
tveggja skoðanahópa, þess
eðlis, að minnka eigi refs-
inguna sjálfa, hefur haft
mikið gildi. Það leggur
áherzlu á hraða og áreiðan-
leika refsingarinnar fremur
en þyngd hennar.
Það er mikil hagsbót að
því að hraða refsingu og
hafa hana ákveðna, eins og
flenging barns dregur úr
spennunni, hjá barninu ekki
síður en hjá foreldrunum.
Fullorðnir sem börn þurfa á
vissum refsingum að halda,
til þess eins að vita, að regl-
ur þjóðfélagsins séu í heiðri
hafðar, en hitt er rétt, að
það getur verið erfitt að
finna refsingu. Stundum, ef
morð er framið af hreinni
slysni, er þá þegar um svo
mikið samvizkubit að ræða
hjá þeim, er morðið framdi,
að ekkert nema léttvægasta
refsing kæmi til með að hafa
hin réttu áhrif á fangann.
Þyngsta refsing gæti breytt
samvizkubitinu í feiknalega
heift, og slíkt eyðileggur til-
Framh. á bls. 38.
FÁLKINN 19