Vaka - 01.11.1928, Qupperneq 9

[VAKAj
UTAN UR HliIMI.
263
ekki að vaxa upp úr skugganum, verða að undarleg-
um vanskapnaði, bera aldrei ávöxt.
Gorki talar lítið um sjálfan sig í endurminningum
sínum. Hann lýsir nær eingöngu umhverfi sínu, reynslu
sinni af mönnunum ár frá ári, þeim áhrifum, sem hann
varð fyrir, hinum óglæsilegu þroska-skilyrðum, sem
hann ólst upp við. Athyglisgáfa hans hefir verið undra-
verð og bráðþroska. Myndir af honum sem barni og
ungling er ekki mikið meira en tvö stór augu, vakandi
og skarpskyggn.
Hvað bjargaði honum, hvernig hófst hann svo hátt
yfir lífskjör og menningarstig rússneskrar alþýðu?
Hann hafði gáfur og alvöru lil að Iæra af lífinu, liann
var sílesandi og hann þráði af allri sálu sinni betra og
fegurra líf en það, sem hann virlist borinn til.
„Mig var þegar farið að dreyma um óvenjuleg æfin-
týri og stórfengleg afrek“, segir hann í endurminning-
um sinum frá unglingsárunum. „Þetta var mér mikil
stoð á erfiðum dögum, og með því að þeir voru margir,
þá hlúði ég meira og meira að þessum draumuin. Eg
bjóst ekki við neinni hjálp frá öðrum og ól engar vonir
i brjósti um óvænta heppni, en smám saraan þroskaðist
í mér harður vilji, og því meir sem að kreppti, því
sterkari og jafnvel greindari fannst inér ég vera. Mér
skildist snemma, að það sein skapar manninn er við-
námið gegn umhverfinu".
í fyrirlestri, sem Gorki flutti i Rússlandi eftir bylt-
inguna, hefir hann lýst því, hvaða þátt bækur hafi átt
í að þroska vitsmuna- og tilfinningalif sitt:
„Ég var um fjórtán ára aldurinn, þegar ég fyrst fór
að lesa með hugsun. Það var nú ekki lengur efnis-
þráðurinn einn, hin meira eða minna spennandi frá-
sögn, sein ég hafði gaman af. Ég byrjaði að skilja feg-
urðina í Iýsingunum, að glöggva mig á skapgerð per-
sónanna, og munurinn á því, sem bækurnar töluðu um,