Vikan - 20.08.1964, Blaðsíða 31

hagar nú leiknum ó ýmsa vegu.
Ymislegt má í leik, sem ekki má
í alvörunni, t.d. henda leirkúlu í
litla bróður eða jafnvel ráða niður-
lögum hans. Þegar sálfræðingnum
fer að verða Ijós framvinda leiksins
leiðir hann barnið, án þess þó að
grípa inn í leikinn, til skýrari leik-
tjáningar, og fyrr eða síðar kem-
ur að því, að hann getur farið að
túlka fyrir barninu hvað það er að
gera — hvers vegna það leikur sér
svona.
Aðalvandaverk hans er nú að
finna hið rétta augnablik til þess
að skjóta túlkun sinni inn og reyna
að færa hið ómeðvitaða upp á yfir-
borðið. Takist það, er mikilvægum
áfanga náð á leiðinni til fulls bata.
Hættan er sú, að sálfræðingurinn
verði of seinn, missa af því, sem
barnið er að segja eða verði of
fljótur á sér, það sé ekki tilbúið
til að taka á móti túlkuninni. Með
því er átt við, að leikurinn sé enn
ekki kominn svo langt, að barnið
geri sér grein fyrir því, sem það
er að gera og skýringin eða túlk-
unin fellur þá um sjálfa sig. Skjóti
sálfræðingurinn inn ótímabærri túlk-
un, furðar barnið sig ef til vill á
því hvað hann sé undarlegur eða
skrítinn og botnar ekki neitt í neinu.
Sér barnið aftur á móti um það bil
að fá innsýn í leiktjáningu sína,
en herzlumuninn vantar á, að það
viðurkenni fyrir sjálfu sér, það sem
það er farið að gruna, kann það að
hræðast eða fyrtast við túlkun sál-
fræðingsins, og lækningasambandið
skaðast um stundarsakir.
— Túlkar hann leik barnsins með
berum orðum?
— Það þarf alls ekki að vera.
Barnið segir sína sögu í leiknum
á merkjamáli, og allt eins heppi-
legt getur verið, að hann tjái sig
á sama hátt.
— Sér svo sálfræðingurinn fljót-
lega merki um bata?
— Auðvitað er það ákaflega
misjafnt. Meira að segja getur það
oft komið fyrir, að sjúkdómsein-
kenni barnanna virðast aukast fyrst
eftir eða á einhverju skeiði eftir að
merðferð er hafin. Þetta mega for-
eldrar ekki láta villa um fyrir sér,
því slíkt er einmitt merki um, að
lækningasamband sé að komast á
milli sálfræðingsins og barnsins. —
Allir þekkja dæmið um það, að sótt-
hitinn hækkar um stund, þegar lyf-
ið byrjar að verka — að vissu leyti
má segja að þetta sé hliðstætt.
— En hvenær er túlkunin tíma-
bær — hvað er rétta augnablikið?
— Þegar barnið getur sætt sig
við að viðurkenna túlkunina. Það
gerir sér sem sagt nógu Ijósa grein
fyrir því, að leikur þess er tjáning
á vandamálinu.
— En er túlkunin þá ekki orðin
hreinn óþarfi, þegar barnið gerir
sér sjálft grein fyrir því, sem um
er að ræða?
— Nei. Jafnvel þótt það hafi á
tilfinningunni hvað sé um að vera
og sé reiðubúið til þess að viður-
kenna það, hefur það enn ekki
náð endunum saman — komið til
dyranna eins og það er klætt, ef
svo má orða það. Þá er það sál-
fræðingurinn, sem verður að leggja
spilin á borðið fyrir það, þannig
að fullkomin gagnkvæm staðfest-
ing fáist á því, að útkoman sé rétt.
— Er barnið þar með endanlega
læknað?
— Ekki endanlega, þótt einum
áfanga sé náð. Vandkvæði þess
eru venjulega flóknari en svo, að
fullum bata sé náð, þótt einkenni
hugsýkinnar hverfi.
— Hver er þá hinn endanlegi
bati?
— Þessu er vandsvarað. 1 raun-
inni myndi leikmaður einatt hneigj-
ast til að álykta sem svo, að um
fullkominn bata sé að ræða, þegar
ytri einkenni meinsins hafa verið
numin í burtu, en þá kann enn að
vanta mikið á að komizt hafi verið
fyrir rætur þess. í dæminu, sem við
höfum verið að reifa heldur barnið
áfram að leika sér, þangað til sál-
fræðingurinn getur merkt það af
öllum leik þess og tjáningu, að hin-
ir samslungnu þræðir hugsýkinnar
hafa verið raktir til uþpruna síns
og barnið finnur það sjálft, að
það þarf ekki lengur hjálpar hans
við.
Nú fer því fjarri, að lækningin
takist ávallt eins og í þessu dæmi.
Aðeins örfá börn hafa útskrifazt
frá deildinni sem fullbata, enda
gerum við ströngustu kröfur um, að
öll skilyrði fyrir því, að hægt sé að
tala um fullan bata, séu uppfyllt
— og þó er ef til vill tæplega á
nokkurs manns færi að ákveða það
í orðsins fyllstu merkingu hvenær
fullum bata er náð.
— Er starfsemi deildarinnar ein-
göngu bundin við beina þjónustu
við þá, sem til hennar leita?
— Alls ekki. Til þess að stofnun
sem þessi nái tilætluðum árangri,
en koðni ekki niður í erli dagsins,
þarf hún jafnframt að vera lifandi
rannsóknarstöð. Fræðilegar rann-
sóknir hafa hingað til að mestu
setið á hakanum vegna ónógs
starfsliðs og mikillar aðsóknar.
Deildin vinnur nær eingöngu á
grundvelli erlendra rannsókna, ef
frá er skilið greindarpróf Dr.
Matthíasar Jónassonar, sem er að
sjálfsögðu ómetanlegt. Það er aug-
Ijóst mál að mikill munur er á ís-
lenzku þjóðlífi og aðstæðum ann-
ars vegar og i þeim löndum, sem
þessar rannsóknir koma frá hins
vegar.
Ófært er að notast við þær til
langframa. Við erum því stöðugt
að auka þann tíma, sem við verjum
til grundvallarrannsókna.
— Hvers eðlis eru þessar rann-
sóknir helzt?
— Mest aðkallandi er að staðla
á íslenzkum börnum þau sálfræði-
leg próf, sem við notum. En einnig
erum við að gera frumdrög að
mikilli rannsókn á geðheilsu ís-
lenzkra barna, en hún mundi sýna
m.a. hversu afbrigðileg þau börn
eru, sem leitað er með til deildar-
VIKAN 34. tbl. — gi