Vikan - 23.02.1967, Side 31

ANNAR KAFLI
ég ekki ráð fyrir að þeir styðji Kennedy, því þeir eru repú-
blíkanar og elckert annað. Ég skal útvega þér kaupsýslu-
menn. Það er samt ekki víst að þér liki við þá, þvi að þeir
styðja þig ekki.“ Rikisstjórinn sat við sinn keip. Daginn
eftir tók hann svipaða afstöðu varðandi Kennedy: Að halda
forsetaembættinu utan við stjórnmálin. Það var fjarstætt.
Forsetaembættið er stjórnmál. Vandræði Kennedys voru þau
að liann gat ekki vikið Connally til hliðar; ef þessi opinbera
heimsólcn gæfi mönnum þá hugmynd, að demókratar i Texas
stæðu sameinaðir, myndi liann láta sér það lynda.
Þann luttugasta októher minnti Yarborough senator Hvíta
liúsið á það, að hann hefði alltaf verið Kennedy fullkomlega
trúr, Átti að liundsa hann í hans eigin riki? Ef svo var, kaus
liann heldur að liafa hægt um sig í Washington. Hann var
róaður. Fyrir Kennedy yrði ferð án Yarhorouglis verri en
engin ferð. Frjálslyndir Texanar jnyndu móðgast og það
kæmi svo niður á kosningabaráttunni.
Á meðan hafði Connally verið í óða önn að spinna sam-
særisvef sinn. Jerry Bruno, fulltrúi landsnefndar demókrata,
komst að einni af fyrirætlunum Connallys um að setja Yar-
borough þar, sem hann taldi honum hæfa. Smáatriðin í þessu
samhandi eru mikilvæg, þvi að þar á meðal er valið á staðn-
um, þar sem forsetinn skyldi flytja ræðu sina í Dallas og í
samræmi við það valið á leiðinni, sem bilalest hans átti að
fara.
Það var um þrjá aðalkosti að velja: Kvenréttindaliöllina,
Markaðshöllina og Verzlunarmiðstöðina. Bruno leizt bezt
á fyrstnefnda staðinn. Húsið var heldur óskemmtilegt, en
þangað myndi verkafólk koma. En nú kom í ljós, að sökum
þess hve lágt þar var undir loft, stangaðist húsið á við eina
af áætlunum Connallys. í Dallas og Austin vildi hann hafa
„tveggja hæða“ háborð. Forsetinn, varaforsetinn og ríkis-
stjórinn áttu að sitja við hærra borðið. Lægra settum em-
bættismönnum — svo sem Yarborough, elzta senator
ríkisins — átti að vísa að lægra borðinu. Bruno liafði vald
til að taka lokaákvörðun i málinu. Hefði hann lialdið fast
við það að Kvenréttindahöllin yrði valin, hefði bílalest for-
setans ekki farið framhjá Texas School Book Depository
(útgáfufvrirtæki kennsluljóka). En hann hikaði, og málið
var áfram óleyst. Leyniþjónustan áleit, að allir þrír staðirnir
kæmu til greina. Málið var sent til Hvíta hússins, en þar var
ennþá fylgt þeirri stefnu að liafa Connallv góðan. Þann fjórt-
ánda nóvqmber valdi 0‘Donnell Verzlunarmiðstöðina en vís-
aði á bug hugmyndinni um tveggja hæða borðið. (Warrén-
nefndin hélt þvi fram að staðurinn fyrir hádegisverðinn hefði
verið valinn af leyniþjónustunni, með samþykki 0‘Donnells.
Það er rangt. Ákvörðunin var pólitísks eðlis og tekin af
stjórnmálamönnum. Bruno var eitt þeirra vitna, sem Warr-
en-nefndin kallaði ekki fyrir).
Ríkisstjórinn var ánægður. í Austin mvndu herbrögð
hans heia jafngóðan árangur, áleit liann. Þar ætlaði hann að
hafa móttöku fyrir forsetann, en sleppa því að hjóða Yar-
horough senator.
Allan mánuðinn var liinn tilkomumikli Byron Skelton
(Texasmaður í landsnefnd demókrata) haldinn illum hug-
hoðum. Hann var nú kominn hátt á sextugsaldur og dæmi-
gerður sómakær Suðurríkjamaður. Þremur árum áður liafði
hann á hendi leiðandi hlutverk, er hann stóð fyrir sameigin-
legum fundi hins i*ómverks-kaþólska Iíennedys og tortrygg-
inna mótmælendaprédikara úr Greater Houston Ministerial
Association. Skelton hafði öðlazt þakklæti og virðingu for-
setans með frammistöðu sinni í Houston. En nú var and-
rúmsloftið i Dallas orðið svo hlaðið spennu vegna hinna og
þessara eldlieitra ummæla, að Skelton var verulega áhyggju-
fullur. Fjórða nóvemher ákvað hann að grípa til sinna ráða.
„Hreinskilnislega sagt,“ skrifaði hann dómsmálaráðlierran-
um, mundi honum „létta ef forsetinn kæmi ekki við í Dallas.“
Tveimur dögum síðar slcrifaði hann Walter Jenkins, hægri
hönd Johnsons, og lét í ljósi áhyggjur út af borginni, og til
að láta ekki undir liöfuð leggjast að hafa samband við alla
hlutaðeigandí aðila, flaug hann til Washington og talaði við
formami landsnefndar demókrata, John Bailey, og .Terry
Bruno hjá landsnefndinni. Árangurinn af allri þessari við-
leitni Skeltons varð alls enginn. Þann áttunda nóvember lét
dómsmálaráðherrann, sem þekkti hann og tók liann alvar-
lega, hréf lians ganga áfram til 0‘Donnells, en Ken leit svo
á að grunsemdir Skeltons liefðu ekki við rök að styðjast.
Engan, og ekki heldur Skelton, grunaði að Kennedy yrði
drepinn í Dallas, þótl margir óttuðust að liann kynni að
lenda í einhverjum vandræðulm þar. Það vissu allir hvernig
skapsmunir Dallasbúa voru. Hver blaðalesandi vissi, að mörg
andstyggileg atvik höfðu gerzt i borginni. í kosningabaratt-
unni 1960 hafði múgnr húsmæðra spýtt á Johnson-fjölskyld-
una. Síðar hafði fulltrúi Bandaríkjanna hjá Sameinuðu
þjóðunum, Adlai Stevenson, orðið fyrir því að aðsúgur var
gerður að honum í borginni á degi Sameinuðu þjóðanna,
tuttugasta og fjórða október. Daginn eftir hringdi fulltrúi
forsetans, Arthur Schlesinger Jr., til Stevensons, er var
sem þrumu lostinn yfir því hatri, sem hann mætti í Dallas.
Hann dró í fyllstu alvöru í efa, að forsetinn ætti að fara til
horgarinnar. Síðar hringdi hann aftur og dró til baka at-
liugasemdir sínar. Schlesinger leit svo á, að eftir að Steven-
son fór frá Dallas, hefði hann öðlazt betri yfirsýn yfir hlut-
ina.
Kannski var það einmitt þvert á móti. Þeir, sem hezt
þekktu til í Dallas, voru áhygjufyllstir vegna ástandsins þar.
Þeir af ráðunautúm forsetans, sem þekktu Dallas af orðspori,
héldu að ef til vill yrði heimsóknin ekki alveg hávaðalaus.
Eindregnasta viðvörunin til forsetans kom ef til vill frá J.
William Fulbright, senator frá Arkansas, frjálslyndum
manni frá landamæraríki Texas. Hann hafði rótgróna ótrú
á borginni vegna þeiri-ar ofbeldislnieigðar, sem þar hafði svo
ofl komið fram í samhandi við stjórnmál. Hann var ln-æddur
— hreinlega ln-æddur — og hann kannaðist hiklaust við það.
Þriðja október, daginn fyrir síðasta fund þeirra Kennedys
8. tbi. VIKAN 31