Vikan - 28.08.1969, Blaðsíða 49

ætluðu i>eir að skipuleggja leiðangurinn, kaupa nauðsynlegar birgðir
vopna og eintrjáninga. Síðan ætluðu iþeir að leggja af stað í átt til
vatnanna miklu og Catarconi, á fyrsta hluta leiðarinnar. Peyrac ætlaði
að gefa syni sinum nokkrar gullstengur og umburðarbréf til manns að
nafni Lemoyne, sem var kaupmaður í Marieville, í nágrenni Montreal,
en hann myndi síðan láta bá 'hafa jafnvirði gullsins í birgðum.
— Hvað þá! hrópaði Cavelier. — Þér ætlið l>ó ekki að segja mér að
sá gamli þorpari geti slegið peninga úr skiru gulli?
— Hann hefur oft gera Það áður, sagði hertoginn af Arreboust. ■—
Heldurðu að hann væri eins ríkur og hann er ef það væri ekki vegna þess
að hann er á sífelldu rápi til Orange til að verzla við Engiendingana.
Kanadiskir pappirspeningar eru einskis virði bornir saman við gull
E'nglendinganna. Sjáðu! !
Og upp úr veski sínu dró hann gullpening og kastaði honum á borðið.
—• Þennan pening fundum við á Englendingi, sem Abernakar seldu
okkur i Montreal í haust sem leið. Sjáið hvað stendur umhverfis mynd-
ina af James II: Konungur Englands, hertogi af Normandí, Brittanný
og konungur Frakklands.... Sjáið þið það? Konungur Frakklands!
Eins og við hefðum ekki unnið aítur Aquitaine, Maine og Anjou, fyrir
meira en þremur öldum með heilagri Jóhönnu af Örk, en nei, þeir
gefast ekki upp. Og þeir hafa kallað eitt af nýju löndunum, sem þeir
ætla að gera að nýlendu sinni, Maine, vegna þess að drottningin af
Englandi var einu sinni drottning Maine í Frakklandi. Þesskonar gull
vogaði maður á borð við Lemoyne sér að þiggja, sem gjaldmiðil! Ég
kalla það svo sannarlega móðgandi!
— Þér megið ekki hafa áhyggjur af þvi, Monsieur, sagði Peyrac
brosandi, — meðan Engiendingar láta sér nægja nokkur orð slegin á
mynt sína til að krefjast yfirráða yfir Frakklandi skiptir það ekki
verulegu máli. Þér ættuð ekki heldur að skyggnast of djúpt i það
hvað Kanadamenn eins og Lemoyne eða Le Ber gera, þegar þeir
fara út í skóginn; slikir menn eru hornsteinar nýlendu yðar, ekki
aðeins vegna þess að þeir urðu fyrstir til að setjast hér að, heldur
vegna þess að þeir eru djarfastir, sterkastir og auðugastir þeirra
manna sem við höfum.
Faðir Masserat tók út úr sér litlu leirpípuna, sem var hans fasti
fylginautur:
— Þetta er einnig mjög guðhrætt fólk og trútt kirkjunni, það er
sagt að ein af dætrum Le Bers ætli að verða nunna....
— Megi syndir þeirra verða fyrirgefnar, tónaði Peyrac. — Og Þér
skulið ekki hafa neinar áhyggjur af þeirra verzlun, Monsieur de la
Salle.
Angelique rétti höndina eftir peningnum, sem Monsieur d’Arreboust
hafði kastað frá sér.
— Má ég eiga þetta?
— Auðvitað, Madame. Ef þét' hafið ánægju af því, en hvað ætlið
þér að gera við þetta?
— Geyma það sem verndargrip, ef til vill.
Hún vó peninginn i hendi sér.
Þefta var ósköp venjulegur peningur, á að gizka jafn þungur og
hlöðvisdalur úr gulli, en henni fannst hann skemmtilegur, vegna þess
að hann var ekki fyllilega hringlaga og henni fannst þetta gamla,
enska letur búa yfir sérkennilegum þokka. Peningurinn táknaði í hennar
augum marga hluti: Gull, England, Frakkland, hinn aldagamla fjand-
skap milli þessara tveggja landa, sem hélt hér áfram, linnulaust í
djúpum skóga nýja heimsins. Hún reyndi að ímynda sér svipinn á
vesalings enska púrítananum, sem hrifinn var frá heimkynnum sínum
við Casco flóa og þorskveiðunum og dreginn af fjaðurskreyttum Indián-
um til hinna hræðilegu pápisku loðskinnakaupmanna, við Saint Law-
rence fljót.
— Hann gat ekki skilið af hverju við urðum svona reiðir, hélt
d'Arreboust áfram, — og við rákum peninginn, sem við höfðum fund-
ið í vasa hans framan i hann og sögðum: Konungur Frakklands!
—- Ójá, svaraði hann. — Hversvegna ekki? Hann hafði aldrei vitað
peninga öðruvisi en með þessari áletrun.... Raunar vill svo til að
það var Madame Le Ber, sem keypti manninn í von um að geta gert
bærilegan þjón úr honum, hún vonast einnig til að geta snúið honum
til réttrar trúar.
— Þarna sjáið þið, sagði faðir Masserat náðarsamlega.
I þessu andrúmslofti hálfgerðra áætlana og frásagna urðu löng
kvöldin skemmtilegar samkomur á ný. Þau reyndu að tala ekki of
hátt, svo þau trufluðu ekki þá sem voru veikir og fögnuðu hverjum
sem reis úr veikindum sínum og gat slegizt í þeirra hóp aftur.
Angelique tók Honorine á kné sér og reri með hana þangað til
hún sofnaði eða hún hreinsaði rætur, en hún fylgdist með hverju
orði sem sagt var. Á þvi var enginn vafi að Kanadamennirnir höfðu
sérstaka hæfileika til að rífa áheyrendurnar með sér inn í fortíðina
og sömuleiðis inn í framtíðina. Þeir höfðu hæfileika til að gæða allan
heiminn og sögu hans lífi með einum eða tveim skemmtisögum.
Eitt kvöldið snerust umræðurnar um Lemoyne fjölskylduna og
Le Ber fólkið, sem í heimkynnum sínum í Frakklandi voru fátækir
handverksmenn eða vinnumenn á búgörðum, sem seldu nízkum hús-
bændum vinnu sína. Síðan urðu þeir þreyttir á þessu þrælahaldi og
komu sér yfir í fyrstu skipin, sem fóru yíir til Kanada. Þeim hafði
verið gefin hlújárn, sigð og músketta og Þeir höfðu gengið að eiga
stúlkur konungsins. Síðan áttu þessar fjölskyldur fjögur, fimm, tíu
og tólf börn. öll heilbrigð, sterk og hraustbyggð. Ekki leið á löngu
þat' til þau köstuðu sigðinni og þrátt fyrirmótmæli Maisonnieuve
höfðu þeir haldið inn í skóginn til að kaupa loðfeldi af Indíánunum
og fóru sífellt lengra i vestur. Þeir uppgötvuðu griðarleg stöðuvötn,
fljót og upptök ókunnra vatna og fleiri og fleiri Indiánaflokka. Þeir
héldu því fram að Kínahaf væri ekki til og meginlandið teygði sig
bara lengra og lengra og þeir voru reiðubúnir til að deila við fáráðling-
inn Cavelier de la Salle yfir krús af eplavini. Eplavínið. sem bruggað
var úr ávöxtum normönnsku eplatrjánna, sem þeir höfðu tekið með
sér ok konum þeirra hafði með alúð og natni tekizt að græða i kanádískri
jörð, féli í góðan jarðveg. Þeir komu aftur auðugir menn, með heil
fjöll af mjúkum, giansandi loðfeldum, sem þeir struku mjúklega með
fingrum sínum, afskræmdum eftir pyntingar Iroka.
Nú fylgdu synir þeirra þeim á ferðunum um fljót hálendisins og
dætur þeirra klæddust í knipplinga og satin eins og fyrirfrúrnar í
París. Þeir gáfu kirkjunni gjafir.....
Svo kom röðin að Monsieur de Loménie að ræða fyrstu daga Montreal-
borgar, þegar Irokarnir komu inn í garðana á nóttunni og földu sig í
laufinu til að hlusta á raddir hvítskinnanna. Og vei þeim sem vogaði
sér út á þessum nóttum, því hvorki umhverfis Marieville eða Montreal
voru skíðgarðar eða virki til verndar, því stofnendur þessara borga
vildu að Indíánarnir hefðu frjálsan aðgang að þeim og hindrunarlausan
eins og þegar bræður heimsækja bræður. . Og þeir notuðu sér það til
fulls. Margsinnis varð hræðilegt Indíánaandlit þéttklesst upp að glugga-
rúðunni fyrir augum nunna móður Bourgeoys, þegar þeir krupu í
bæn .... Presturinn talaði um fyrstu trúboðsferðirnar. Macollet sagði
frá sjóferðum sínum. Cavelier lýsti Missisippi og d‘ Arreboust sagði frá
upphafsdögum Quebec.
Og slíkur var þróttur frásagna þeirra, undir brakinu i eldinum og
endalausu gnauði stormsins útifyrir eða banvænni þögn snjókomunnar,
svo mismunandi voru endurminningarnar, en talandi lýsingar á því,
sem þeir voru að segja frá, að Angelique fannst hún myndi aldrei
þreytast að hlusta á þá.
—■ Af tólf Jesúítum, sem ég hef vitað vinna með Irokum hafa tíu
dáið píslarvættisdauða, sagði Macollet rogginn. — Og þeir verða heldur
ekki hinir siðustu, takið eftir þvi.
Faðir Massert dró með orðum upp mynd af fjólubláu klettunum í
Georgíuflóa og hljómnum i bjöllunum, sem ómuðu frá trúboðsstöðv-
unum, sem fólust í trjánum og háu grasinu og timburvirkjunum, sem
gnæfðu hér og þar og yfir öllu var sami þefurinn, þefur af reyk, söltu
kjöti, ioðfeldum og koniaki.
Þetta var önnur hlið á myndinni, sem Angelique hafði fengið af
þessum slóðum við hirðina og í París. 1 samkomusölunum var mjög
eftirsótt að hlusta á sögur Jesúítanna um frelsun Kanada og konurnar
köstuðu hringjum sinum og eyrnalokkum í hræðilega afskræmdar
hendur einhvers píslarvotts, sem eftir jnikil og ótrúleg ævintýri hafði
komizt aftur með skipi frá Kanada. Mörg fyrirkonan hafði látið ríku-
lega af hendi rakna til þessar hjálpar við þróunarlandið.
Sumar þeirra höfðu jafnvel farið til Ameríku til að bjóða fram per-
sónulega þjónustu sína, eins og til dæmis Madame de Guermont, Ma-
dame d'Aurole og sú allra frægasta, Madame de la Pagerie, sem hafði
stoínað Ursulinaklaustrið í Quebec.
Angelique horfði þannig á Jesúitaprestinn, að honum fannst hann
vera að segja henni einni frá, því allar þessar sögur heilluðu hana.
Hún var nú ifarin að uppgötva gersamlega nýjan heim og Versalir
með sinum smáprettum og svikum virtist nú 1 órafjarska, eins og
reyndar allt konungdæmið Frakkland með ofsóknum sínum, vesöld og
óumflýjanlegu oki fortíðarinnar í samanburði við þetta nýja land og
djörfung fólksins, sem lagði land undir fót til að leggja undir sig nýjan
heirn. Ó, frelsið!
I augum Angelique leit út sem þau hefðu verið „valin og send út í
heiminn"; að þetta fólk væri af öðru tagi og hefði án þess að gera sér
grein fyrir, fengið frelsið að gjöf. Og þegar hún spurði mennina nánar
út i það, sem hún var að segja frá eða fór að .hlæja, þegar þeir sögðu
frá einhverju grátbroslegu, sem fullt var af í sögum sem þessum, litu
d'Arreboust og Loménie á hana, án þess að vita að alvarleg andlit þeirra
voru með sælusvip. Ó, ef þeir í Quebec gætu bara séð hana, hugsuðu
þeir, — ef þeir gætu séð hana við hliðina á þessum sínöldrandi kerl-
ingum, sem aldi’ei geta sætt sig við hlutskipti sitt.... Öll borgin myndi
lúta henni að fótum......En hver er meining okkar að hugsa þannig!
Og augu þeirra mættu hæðnislegum augum föður Masserat.
Það sem þeir vissu ekki var að Angelique, að hluta ómeðvitað og
vegna þess að hún skynjaði í þeim mögulega óvini, yfirvofandi hættu,
hikaði ekki við að beita þokka sínum til fulls. Og hvernig fór þá hjá
því að þeir féllu? Til eru ákveðnar hreyfingar, ákveðin svipbrigði,
ákveðin bros. ósýnileg öðrum og táknandi ekkert sérstakt, sem aðeins
vegna eðlis síns skírskotar til vináttu.
Angelique hafði bæði ósjálfráða og einnig vel Þjálfaða vitneskju um
þessar aðferðir.
Joffrey de Peyrac tók eftir þessu líka, en sagði ekkert. Hann hafði
gaman af þessari bragðvísi Angelique og kvenlegum brellum hennar,
eins og hann væri að horfa á einhverskonar frábæra list, stundum hafði
hann beinlinis gaman af þessu, því með hverjum degi sá hann Frakk-
ana nálgast fall sitt meir og meir, að Jesúítanum meðtöldum, jafnvel
þótt hann áliti sjálfan sig erfiðan viðfangs, en stundum gnisti Peyrac
tönnum, þvi honum virtist hún leika hættulegan leik og hann var nógu
skarpskyggn til að sjá að Loménie greifi var dauðhrifinn af konu hans.
Vel gæti svo farið einhvern daginn að eitbhvað meira en vináttan ein
kviknaði milli þeirra, en hann skarst ekki í leikinn, því hann sá ekkert
í hegðun Angelique sem réttlætti reiði eiginmanns hennar og allar til-
raunir til að beygja eða fjötra konu, jafn eðlishlýja og óþvingaða og hún
var, væru tilgangslausar, næstum glæpsamlegar. Hún hafði rikt í Versöl-
um yfir prinsum ... og hún hafði haldið sama valdsmannslega og ómót-
stæðilega þokkanum, sem einkennir þá, sem fæddir eru til að standa
öðrum framar, því hæfileikinn til að heilla, færir þeim tign, sem hafa
hann.
72. KAFLI
Þegar i upphafi hafði Angelique sem góð og gestrisin húsmóðir, boðið
föður Masserat að nota eina af litlu hliðarkompunum til að flytja í
sina daglegu messu.
Jesúítinn hafði verið henni þakklátur fyrir, þó að hann vildi ekki
láta hjá iiða að geta þess við hana að regla heilags Ignotíusar krefðist
þess ekki að hann flytti guðþjónustu á hverjum degi. Jesúítar þurftu
ekki að flytja guðsþjónustu nema tvisvar i viku og Þurftu ekki að gera
það opinberlega.
Á þeim hvildi engin kvöð um að hlusta á skriftir eða messa að kröfu
hinna trúuðu.
Það eina, sem þeir gátu ekki neitað var hinzta smurning, ef dauðinn
vat- á næsta leiti.
Og hvað snerti þjónkun þeirra við guð gat sameining andans komið í
staðinn fyrir samkomur til guðsþjónustu. Þeir voru útverðir hers
Krists og þeir nutu ýmislegs frelsis frá hinum föstu reglum og aga.
Engu að síður þótti honum gott, að geta flutt messur í Wapassou,
35. tbi. yiKAN 49