Vikan - 10.03.1988, Blaðsíða 55

Á þessari mynd sést vel hve lítið gallabuxnaframleiðendur þora að víkja frá hinu sígilda sniði. Þó að hver framleiðandi reyni að skapa sér ein-
hverja sérstöðu svipar þeim mjög saman. Helsti munurinn er lögunin á rassvösunum. Þó má sjá að á buxunum lengst til vinstri eru engir ská-
fleygar í bakstykkinu.
ingar á kvenfatatískunni. Síð-
buxur voru löngu búnar að festa
sig í sessi sem klænaður fyrir
bæði kynin, en þó var mikill
munur á kven- og herrabuxum.
í fyrsta lagi var það efhið, (t.d.
var stretch efhið einskorðað við
kvenbuxur) en buxnakiaufin
var ekki síður mikilvæg. Það
þekktist ekki að konur gengju í
buxum með klauf, þær voru
renndar á hliðinni eða að aftan.
Buxnakfaufin var jú hönnuð fyr-
ir karlmenn með þeirra líkam-
legu þarfir í huga. í kringum
f965 varð svo skyndilega hug-
arfarsbreyting hvað þetta snerti
og fljótlega var ekkert álitið at-
hugavert við það að stúlkur
gengju í gallabuxum þó þær
væru upphaflega sniðnar fyrir
karlmenn.
Múrinn var brotinn og galla-
buxur urðu útbreiddar á meðal
unglingsstúlkna. í kjölfar stúd-
entauppreisnanna 1968 urðu
gallabuxurnar svo tákn fyrir
uppreisnaranda ungs fólks og
fyrirlitningu þess á gildismati
fýrri kynslóða. Komið var að
gullöld gallabuxnanna.
Allir í gallabuxur
Áttundi áratugurinn. Galla-
buxur út um allt, bæði kynin og
flestir aldurshópar notuðu þær
við flest tækifæri. Markaðsöflin
höfðu rankað við sér og séð hve
miklir möguleikar voru fólgnir í
þessari aldargömlu flík og gerðu
hana að hátískuvöru. Þekktir
tískuvöruframleiðendur hófu
hönnun og framleiðslu á galla-
buxum og minni spámenn
fylgdu í kjölfarið. Þegar æðið
stóð sem hæst voru hundruðir
merkja á markaðinum og tískan
breyttist óðfluga.
Hverjir muna ekki eftir
merkjum eins og Bullit og F.U.S.
sem heilluðu unglinga á sínum
tíma? Eða níðþröngu stretsgalla-
buxunum sem leyndu engu í
sambandi við vaxtarlag?
Allir reyndu að koma fram
með nýjungar og nefna má sem
dæmi víðu „baggy“ buxurnar,
níðþröngu gallabuxurnar, þær
útvíðu og svo bættar gallabux-
ur.
í kjölfarið var farið að fram-
leiða ýmiss konar fatnað úr
gallabuxnaefni, svo sem jakka,
skyrtur, svuntur, pils, stuttbux-
ur, skó og margt fleira. Fólk á
öllum aldri var farið að nota
gallabuxur dags daglega og jafn-
vel líka sem spariföt. Þannig fór
fólk jafnvel úr einum gallabux-
um í aðrar þegar eitthvað stóð
til.
Bakslag í seglin
í kringum 1980 fór svo að
draga úr æðinu og eldra fólk
hætti að miklu leyti að ganga í
gallabuxum. Eftir sem áður hafa
þær haldið velli sem vinsælasta
flíkin hjá ungu fólki þrátt fyrir
að uppatískan hafi þjarmað svo-
lítið að þeim.
Eftir því sem dregið hefur úr
gallabuxnatískunni hefur merkj-
unum fækkað á ný og segja má
að tískan sé búin að fara hring
og sé nú affur að nálgast upphaf-
ið. Þær buxur sem eftir standa
eru nefnilega hinar sígildu galla-
buxur, og þá sérstaklega frá Lev-
is fyrirtækinu, en hreintrúaðir
gallabuxnanotendur vilja helst
ekki sjá annað. Að vísu velur
fólk þær mismunandi þröngar,
en grunnsniðið er í höfuðatrið-
um það sama.
ímyndin í auglýsingum
Frá því að gallabuxur urðu al-
menn neysluvara á vesturlönd-
um hafa þær helst tengst ungu
fólki og uppreisn þeirra gegn
yfirvaldi og foreldrum. Enda
hafa ffamleiðendur helst stefht á
þann markað eins og auglýsing-
ar þeirra bera glöggt vitni. Fyrst
var byggt á kúrekaímyndinni
sem höfðaði mikið til ungra
manna á sínum tíma. Eftir því
sem átrúnaðargoðin breyttust
hjá ungmennum breyttu fram-
leiðendurnir líka áherslum í
auglýsingum.
Þegar komið var fram á sjötta
áratuginn og átrúnaðargoð ung-
seggir eins og Marlon Brando
og James Dean var sú ímynd
notuð til að selja vöruna. Nú eru
aðallega leikarar og tónlistar-
menn fýrirmyndir unglinga og
gallabuxnaframleiðendur nota
sér ímynd þeirra til hins ítrasta.
Sem dæmi má nefna að Levis
fýrirtækið þakkar Bruce Spring-
steen að mestu stórfellda sölu-
aukningu árið 1986 í kjölfar
plötu hans, Born in the USA. Á
umslagi hennar sét í bakhlutann
á Springsteen íklæddum Levis
gallabuxum og á hljómleika-
ferðalaginu sem fýlgdi á eftir lét
hann ekki sjá sig í öðrum
buxum.
Gallabuxurnar eru sem sé á
ný orðnar fatnaður ungs fólks
eftir stutt skeið þar sem allir
aldurshópar og fólk úr öllum
stigum þjóðfélagsins notuðu
þær jafnt daglega dags og sem
spariflíkur. Þrátt fýrir miklar
tískusveiflur virðast þær alltaf
halda ítökum sínum í ungu fólki
og gallabuxnaffamleiðendur
eru í dag bjartsýnir á nánustu
lramtíð. Þó er ljóst að gallabux-
urnar eigi einhverntíma eftir að
heyra sögunni til eins og Inga
Wintzell spáir. Spurningin er
bara hvaða flíkur framtíðar-
menn eigi eftir að finna upp sem
verða jafn stór hluti af notand-
anum og eigi jafh mikla sál og
vel slitnar, upplitaðar, yndisleg-
ar gallabuxur.
VIKAN 55