Menntamál - 01.03.1951, Page 28

20
MENNTAMÁL
Ástæðan til þess er sú, að nótt eina, þegar ég var lítil, gat
ég með engu móti sofið fyrir kláða, og héldu allir, að mér
væri óvært.
Morguninn eftir var farið að leita, bæði á mér og í rúm-
inu. Fannst þar þá heljarstór köngui'ló. Þetta hafði þær
afleiðingar, að í hvert skipti, sem ég sé köngurló, drep ég
hana.“
Dæmi þessi, sem talin hafa verið, eru samkennileg frem-
ur en sérkennileg og birta næsta ljóslega, að reiður mað-
ur vill tortímingu þess, er hann hatar.
Svo sem fyrr segir er háð gys eða lítilsvirðing af öðru
tagi tíðasta tilefni reiði og óvildar þeirra, sem komnir
eru til nokkurs vits. Mjög er það þó komið undir því, hverr-
ar virðingar spottarinn nýtur, hversu gysið bítur og hve
langæ og bitur sárindin verða. Því er það, að fátt vekur
jafnlangæja og hatrama óvild með börnum og lítilsvirðing
af hálfu kennarans. Hefur slíkt oft setið í mönnum fram á
grafarbakkann a. m. k.
Ekki er þó vandkvæðalaust að gera efni þessu skil. T.
d. má gera ráð fyrir því, að sérstaklega beri mikið á rétt-
lætingu (rationaliseringu) nemandans á óvild sinni í garð
kennarans, en raunrétt tilefni dyljist að jöfnum hlut. Álit
nemandans var á þessa leið:
1) Lítilsvirðing og ósanngirni auka námsafköst að dómi
eins fimmta hluta, en draga úr afköstum að dómi tveggja
þriðju hluta nemanda, afgangurinn treystist ekki til að
skera úr því.
2) Lítilsvirðingin og ósanngirnin — en önnur tilefni
voru örfá talin — spilla ávallt félagslegu samneyti nem-
anda og kennara.
Eflaust er dómur nemandanna vafasamur um fyrra at-
riðið, en hér eru tvö dæmi um það, að nemendur bregðast
að sumu leyti jákvætt við háði, spotti og lítilsvirðingu kenn-