Heima er bezt - 01.03.1962, Blaðsíða 7

þriggja bamanna, og sjálfur var hann flestum mönn-
um orðheldnari bæði fyrr og síðar. Voru þá eftir hjá
Jóni, af Hraukbæjarfjölskyldunni, Guðrún, sem var
elzt barnanna, og þá orðin nærri fullvaxta, og Sigvaldi,
er yngstur var.
Síðla árs 1870 fæddi María tvíbura. Fæðingin gekk
mjög erfiðlega og var læknir kvaddur til hjálpar. Þá
var læknir á Akureyri Þórður Tómasson, Sæmundsson-
ar. Var hann þá nýtekinn við embættinu. í þetta skipti
hitti svo á, að þegar sendimaðurinn kom, var Þórður
allmjög við skál, en fór þó upp eftir, að Eyrarlandi,
með sendimanninum. Er hann kom inn til Maríu settist
hann fyrst á stól við rúm það, er hún lá í, og er hann
ætlaði að athuga hana nánar og reis úr sætinu, steyptist
hann fram á gólfið og komst ekki af sjálfsdáðum á fæt-
ur aftur. Varð að draga hann í sætið, og varð engin
hjálp af hans hendi. Börnin fæddust þó að lokum eftir
mikil harmkvæli, og voru bæði andvana.
Þegar Jón fluttist að Eyrarlandi, og næstu ár þar á
eftir, voru harðindi mikil og hafísar öðru hvom. Þá var
búsvelta algeng hjá fátæklingum, sem reyndar oftast
endranær, en Jón græddi drjúgum fé. Með fram bú-
skapnum stundaði hann ýmsa atvinnu aðra. Hann tók
upp ógrynni af mó og seldi bæjarbúum, stundaði sjó,
veiddi síld í stórum stíl, en þá gekk hún ósjaldan inn á
Akureyrarpoll og upp að fjörusteinum, starfaði að upp-
og framskipun, er skip komu með vörur eða sóttu,
sinnti og eyrarvinnu ef hún til féllst. Þá ól hann upp
sláturgripi handa efnaðri borgurum bæjarins, og kom
ár sinni svo fyrir borð, að hann sat þar oft einn að.
Ekki vann hann erfiðisvinnu sjálfur, en hafði margt
fólk til starfa, og forsagnir hafði hann á öllu, er hann’
lét aðhafast. Hann drakk mikið og var handgenginn
verzlunarstjórum og öðmm, sem taldir voru heldri
menn í bænum, en var þeim þó ekki hlynntur, heldur
óvinveittur eins og fyrr er drepið á. Peningaspil voru
þá talsvert spiluð á Akureyri meðal efnaðri manna.
Tók Jón allmikinn þátt þar í. Var hann heppinn og
slyngur spilamaður, og allákafur til þess gróða sem ann-
ars. Græddist honum og mjög fé og var orðinn sterk-
efnaður, er hann fór frá Eyrarlandi.
IV.
Þó að Jóni fénaðist vel á Eyrarlandi og flest virtist
þar leika honum í lyndi, þreyttist hann samt á verunni
þar, og kunni þar aldrei vel við sig. Hann afréð því að
flytja þaðan svo fljótt sem hentugt tækifæri gæfist, og
hann fengi aðra jörð við sitt hæfi. Varð honum að þeirri
ósk sinni árið 1872. Silfrastaðir í Blönduhlíð losnuðu
þá úr ábúð og fluttist Jón þangað búferlum um vorið.
Ekki er þess getið hvernig Maríu gazt að ráðabreytni
þeirri, og trúlega hefur hún séð eftir nágrenndinni við
fyrirfólkið á Akureyri, en orðið að beygja sig og hlíta
þar forsögn manns síns.
Svo sem kunnugt er liggja Silfrastaðir í þjóðbraut.
Þar var gestkvæmt mjög af langferðamönnum bæði til
gistingar og annarrar fyrirgreiðslu. Jón sótti því um
leyfi til veitingasölu og fékk það. Brennivín seldi hann
þá óspart ásamt öðrum þörfum ferðamanna. Drakk
hann sjálfur mikið, og var oft fulldrukkinn að kveldi.
En þann hátt hafði hann þar á, að aldrei drakk hann
nema einn dag í senn, og næsta morgun var hann jafn-
an á fóturn fyrr en aðrir, og rétti sig aldrei af, eins og
það er kallað. Aldrei varð honum meint við drykkinn,
svo að séð yrði.
A Silfrastöðum kom Jón upp stórbúi, enda er jörð-
in útigangsjörð ágæt, en á þeim árum var það talinn
einn af höfuðkostum 'hverrar jarðar. Efnaðist Jón þá
stöðugt, þó að sparsemi væri lítil og margt í sukki
haft. Almennra vinsælda naut hann ekki, er hann bjó á
Silfrastöðum, hvað sem valdið hefur, en bæði fyrr og
síðar varð honum vel til vina, einkum þó er á ævina
leið. Hjúahald gekk honum ágætlega, enda var hann
umburðarlyndur við hjú sín sem aðra og góðsamur, þó
að hroðyrtur væri hann stundum, er hann var fullur,
en jafnan var það allt reiðilaust af hans hálfu, þó að
orðbragðið væri gróft. Jón galt hærra kaup en almennt
gerðist, en ódrjúgt reyndist það þeim mönnum hans,
er drykkfelldir voru. Voru brennivínsstaupin bæði
mörg og dýr, er þeir fengu, og oftast reiknuð til fulls
gjalds.
Eina dóttur eignuðust þau hjón, Jón og María, eftir
að tvíburamir dóu, sem fyrr er nefnt. Var hún heitin
Magdalena í höfuðið á Magdalenu Thorarensen konu
Odds lyfsala. Réði María nafngift þeirri. Stúlka þessi
dafnaði vel og var efnilegt barn að öllu leyti og for-
eldrum sínunt mjög hjartfólgin, enda eina barnið, sem
þau áttu á lífi. Hún dó úr barnaveiki rétt fyrir jólin
1880. Var þá harmur mikill kveðinn að foreldrunum,
og undu þau ekki á Silfrastöðum lengur.
V.
Svo sem kunnugt er var Möðruvallaskólinn stofnað-
ur haustið 1880, og vorið eftir voru Möðruvellir lausir
úr ábúð. í ársbyrjun 1881, sótti Jón um brytastöðuna
við skólann og jafnframt um ábúð á Möðruvöllum.
Fékk hann brytastarfið og tvo þriðju hluta Möðru-
valla til ábúðar, en Jón Hjaltalín, skólastjórinn, tók
einn þriðja. Fluttist Jón því brott frá Silfrastöðum til
Möðruvalla, vorið 1881. Var þetta allt nokkuð mikið
í fang færzt, að ætla sér að fæða fimm tugi skólapilta,
auk margs heimafólks, en þá var hart í ári og víða fá-
tækt mikil.
Fyrsta vetur skólans hafði Kristín Tómasdóttir frá
Steinsstöðum, Ásmundssonar, ekkja séra Jóns Thorlaci-
us í Saurbæ, fæðissölu til pilta. Hún var góðkvendi frá-
bært, ákaflega mild og móðurleg við strákana alla jafnt,
og unnu þeir henni næstum sem móðir þeirra væri. Og
þó að fyrir kæmi að allt væri ekki sem fullkomnast
með fæðið, sættu þeir sig við það, er þeir fundu að
hún gerði allt, sem unnt var til þess, að líðan þeirra
væri sem bezt, en vetur þennan voru óskapleg harð-
indi og því óhægara með aðdrætti og matreiðslu alla.
(Framhald).
Heima er bezt 79