Heima er bezt - 01.03.1962, Blaðsíða 38

HEIMA_______________
BEZT BÓKAH I LLAN
Frakkland. Reykjavík 1961. Almenna bókafélagið.
Þetta er falleg bók, prýdd fjölda mynda úr franskri sögu, menn-
ingu og þjóðlífi. Greinarnar, sem myndunum fylgja, eru flestar
stuttar, en þar eru dregnir fram meginþættir franskrar sögu og
menningar fyrr og nú. Einkum er varpað þar skýru ljósi á mörg
atriði og fyrirbæri síðustu ára, sem auka skilning á, hver sé staða
Frakklands í heiminum. Afargir greinargóðir þættir eru um þjóð-
lif Frakka, t. d. skólamál, bókmenntir og listir. Hver, sem bók
þessa les, verður verulega fróðari um hina fornu menningarþjóð,
þótt vitanlega sé ýmsum spurningum ósvarað. Bók þessi er hin
fyrsta í flokki, sem Almenna bókafélagið hyggst gefa út undir
nafninu Lönd og þjóðir, og er höfð um það samvinna við erlenda
aðiia. Margir munu bíða framhaldsins með eftirvæntingu, því að
satt að segja vitum við minna um margt þetta en sæmilegt er. Hér
er myndarlega af stað farið og menningarlega. Þýðandi bókarinnar
er Gísli Ólafsson.
Kristmann Guðmundsson: Völuskrín. Reykjavík 1961.
Almenna bókafélagið.
Löngum hefur verið deilt um Kristmann Guðmundsson, og eink-
um hafa deilurnar risið hátt nú fyrir skemmstu. Almenna bóka-
félagið hefur unnið þarft verk með því að gefa út sýnishorn af smá-
sögum hans og ljóðum, svo að hver og einn fái þar sjálfur dæmt.
Og ekki er að efa, að eftir lestur á Völuskríni verður sá dómur
Kristmanni í vil. Smásögur hans eru margar hinar ágætustu, þær
leita c£ til vill ekki langt til fanga, en klappa undurþýtt á vangann
eins og stökurnar íslenzku. Flestar fjalla þær um ástir karls og konu
í einhverri mynd, en dulúð og dulskynjanir liggja að baki margra
þeirra, og þar finnst mér höfundur oft ná sér allra bezt. Þær sögur
cru í senn draumfagrar og kynngimagnaðar, fylltar ljúfum seið eða
uggs'ekjandi hrolli þjóðtrúarinnar. Æskuljóð Kristmanns sýna, að
vel hefði hann orðið hlutgengur á sviði ljóðagerðar, ef hann hefði
iðkað þá list, en ekki kann ég að meta rímlausu ljóðin, þótt vel
megi vera að þau séu góð.
Ami Óla: Strönd og vogar. Reykjavík 1961.
Menningarsjóður.
Arni Óla ritstjóri gerist nú cinna mikilvirkastur þeirra manna,
sem grafa upp gamalt brotasilfur úr sögu þjóðar vorrar og steypa
upp úr því nútímafrásagnir, og það sem mcira er um vcrt, einn
hinn vandvirkasti. Hann hefur þegar borgið í land miklum fróð-
leik úr sögu Reykjavíkur, cn í þessari bók bregður hann sér suður
á X'atnsleisuströní og Voga og dregur upp myndir úr sögu þcss-
ara byggðarlaga allt frá fornöld til vorra daga. Er þar margsís-
legur fróðleikur saman kominn um byggðarlög, sem fáir munu
fyrr hafa veitt athygli að ættu sína sögu og minjar. Vel er með
efnið farið í hvívetna, en ekki þykir mér þessi bók eins skcmmti-
leg í heild sem margar fyrri bækur höfundar, og mun þar valda,
að efniviðurinn er víða ininni cn svo, að úr honum verði gerðir
haglcgir gripir, þótt snjall maður fari þar um höndum. En vfst
er um það, að þessi bók verður lesin ekki síður cn fyrri bækur
höfundar, og mikið efni um atvinnu- og menningarsögu sjávar-
byggðanna við Faxaflóa cr hér saman tlregið.
Guðmundur L. Friðfinnsson: Saga bóndans í Hrauni.
Reykjavík 1961. fsafoldarprentsmiðja h.f.
Hér er á ferðinni baráttusaga norðlenzks bónda, Jónasar i
Hrauni í öxnadal, frá örbirgð til auðlegðar á vora vísu. Höf-
undur hefur fært hana í skáldlegan búning og varpað nokkru
rómantisku gliti yfir raunsæja atburði hins daglega strits, fært
það í hærra veldi, ef svo mætti að orði kveða. Er þar þó víðast
svo í hóf stillt, að hinn raunsanni söguþráður glatar engu við,
en bókin verður læsilegri fyrir bragðið. Sagan er sönn lýsing á
lífi og háttum bænda á fyrstu tugum þessarar aldar, og merkust
verður hún fyrir það, að hún lýsir bónda, sem ekki rann af hólm-
inum, þótt oft blési á móti og róðurinn sæktist seint, heldur sótti
fram til bættra lífskjara og aukinna framkvæmda. Hún er þannig
spegill aldarinnar sjálfrar. Og þótt þau hjónin í Hrauni væru að
vísu þrekmeiri og duglegri en almennast gerist, er þó saga þeirra
óhrekjandi vitnisburður þess, að allmikið af því barlómshjali,
sem flutt hefur verið fyrir munn bænda, eru staðlausir stafir og
vissulega í óþökk þeirra sjálfra. Saga bóndans í Hrauni er i
senn skemmtileg aflestrar og vel unnið heimildarrit um íslenzka
bændur á þessari öld.
Sigurður Kr. Draumland: Lauf úr ljóðskógum.
Akurcyri 1961.
Heil bók með þýðingum erlendra ljóða er vissulega nokkur
viðburður, ekki sízt þegar þess er gætt, að þýðandinn hefur valið
sér að viðfangsefni að túlka verk margra snjöllustu ljóðskálda
Norðurlanda og nokkurra annarra úr fremstu röð. Ekki hef ég
átt þess kost að bera nema fáar þýðingar saman við frumkvæðin,
en þær virðast samvizkusamlega af hendi leystar, og verður ekki
um sakast, þótt frumkvæðin tapi einhverju, því að á fæstra færi
er að þýða svo snjallt, að ekkert glatist. Meginatriðið er, að þýð-
andinn hefur sent frá sér ljóðabók, sem lesandinn fær notið, og
hann hefur kynnt íslenzkum lesendum úrval erlendra Ijóða, sem
þeir annars myndu lítið eða ekki kynnast, í snotrum íslenzkum
búningi. Þó grunar mig, að þýðandinn gæti gert betur með meiri
yfirlegu. Til þess benda þýðingarnar tvær af Seljaljóðum Frö-
dings, þar sem miklu munar, hversu síðari þýðingin tekur hinni
fyrri fram.
Jakob Thorarensen: Grýttar götur.
Reykjavík 1961. Helgafell.
F.kki verður um það deilt, að Jakob Thorarensen er rneðal
þeirra, sem snjallast rita smásögur á íslenzku. Hið nýja sagna-
safn hans, Grýttar götur, sýnir engar nýjar hliðar á sagnagerð
hans, sem ekki cr að vænta, en ber hinu vitni, að enn hefur Elli
kcrling engum tökum á honum náð. Sögurnar eru þróttmiklar,
fcrskar og spennandi eins og ungur maður héldi á penna, víða
keinur hin kuldalega glettni höfundar fram, og á margt er deilt,
scm iniður fcr I þjóðlífinu og cinkalífi manna, scin fyrr refsar
hann hégómaskapnum og sýndarmennskunni, en tignar mann-
dóm og hreysti að verðlcikum. Yfir söguum cr bjart heiði og
svalt, eins og fyrri verkum Jakobs. St. Std.
106 Heima er bezl