Heima er bezt - 01.03.1962, Blaðsíða 8

SIGURÐUR BJORNSSON, KVISKERJUM:
Gistine í Svínafe lli árié 1222
r
ISvínfellinga sögu er svo sagt frá Ormi Jónssyni,
„at hann var vinsælastur af öllum óvígðum höfð-
ingjum á íslandi í þann tíma, því at hann leiddi mest
hjá sér allra þeirra óöld þá, sem flestir vöfðust í,
en hélt hlut sínum óskerðum fyrir öllum þeim.“
Þessi vitnisburður um Orm er gefinn af manni, sem
áreiðanlega hefur verið dómbær um álit manna á hon-
um og mun réttur, svo langt sem hann nær.
En þrátt fyrir þennan góða vitnisburð, hefur ekki
verið bjart um minningu Orms í sögunni, og veldur því
einkum frásögn Arons sögu um gisting Arons Hjör-
leifssonar í Svínafelli sumarið 1222.
Aron hafði komizt lífs af úr Grímseyjarbardaga, þó
óvinir hans ætluðu hann særðan ólífissárum, en komst
ekki skemmstu leið til sinna átthaga, því að þar voru
hvarvetna óvinir hans fyrir. Hann fékk því traustan
hest og einn mann til fylgdar, og fór austur um land.
Frásögn Arons sögu um það, sem hér skiptir máli, er
svohljóðandi:
„Snýr hann nú um þvera Austfjörðu, svá sem leiðir
liggja til Hornafjarðar, ok er ekki getit um ferð hans,
fyrr en hann kemr á þann bæ, er at Svínafelli heitir.
Þar bjó þá Ormr Jónsson, mikill höfðingi, er kallaðr
var Svínfellingr. Hugðist Aron þar mundu fá góðar
viðtökur. En þat brást honum, því at þar váru komnar
hættligar njósnir af þeim Sturlungum. Þat var síð um
kveldit, ok váru menn mettir, en Ormr bóndi var til
baðs farinn, ok var út at ganga til baðstofunnar. Þar
váru varðmenn fyrir. Aron reið at þeim mönnum, er
vörðinn heldu. Hestr hans kastaði sér niðr þegar af
mæði. iVlenn heilsuðu honum ok spurðu hann at nafni,
en hann segir til sín ok föður síns ok hugði, at þat
myndi ekki spilla hans máli. Þá snýr maðr einn skyndi-
lega inn í baðstofuna ok segir, hverr maðr kominn er.
„Þar er sá maðr,“ segir Ormr, „at eigi skal sjálfr eiga
frá tíðendum at segja, ef svá ferr sem ek ætla, ok fylgið
honum til Sörlastofu, ok vakið yfir honum.“
Nú gengr þessi maðr út og segir félögum sínum, at
þeir skuli handtaka Aron. Þetta kom Aroni mjök á
óvart ok spyrr, fyrir hvat hann skyldi þetta hafa. Þeir
segja honum, hvers efni í eru ok hvat þeim var fyrir
sagt. Hann kvað þá ekki þurfa at hafa hendr á sér,
kallast ganga mundu skarnma leið með þeim, hvert er
þeir vildi, kallar ok lengi skipast mega hörð heit, at
enn megi betr verða. Fara nú allir saman til einnar
lítillar stofu, reka aftr hurðina eftir þat, en Aron er
einn inn strengdr ok festir upp vápn sín, ok þykkist
hann hvergi betr kominn en hann hugði til, ok hlaut
þó svá búit at vera.
Þat var drjúgt manna þar á bæ, at sér þótti mjök í
móti skapi þessi viðtaka, ok þótti þeim þungast, sem
helzt vissu deili á hans foreldrum, en þó höfðu fáir
menn orð um.
Ormr bóndi kemr ór baði ok fréttir, hvat þeir hefði
gert af manninum. En þeir sögðu viðræður þeirra ok
kváðust þat hyggja, at hann myndi lítt flemta, ef þeir
væri jafnmargir hvárir, „en vér skildumst svá við hann
sem þú mæltir fyrir.“ Þá lét Ormr vel yfir.
Maðr er nefndr Þórarinn Jónsson, bróðir Orms, góðr
drengr. Hann var ekki jafnmikill vinr Sturlunga sem
Ormr. Hann var þar korninn at heimboði. Hann verðr
nú varr þessar ætlanar, ok nú stendr hann upp ór rekkju
sinni og gengr til rekkju Orms.
Hann fagnar bróður sínum vel og fréttir at erend-
um. „Smá ein eru erendi at svá búnu. Ek vil forvitnast
um viðtöku við Aroni, hvárt -hún er svá ógeðleg sem
flutt er, því at mér er heldr óþekkt, að honum sé
þannig fagnat, með því at hann er hér kominn með öll-
um ókunnum en barn at aldri ok hvergi nær gróinn at
sárum.“
Ormr segir: „Oft mælist yðr vel. Vil ek þó stundum
meira ráða.“
Þykkir nú sinn veg hvárum.
Eftir þetta gengr Þórarinn á brott ok til litlustofunn-
ar ok fylgdarmaðr hans með honum, snarar frá lásinn
ok gengr inn. Aron sitr á pallinum ok hefir saxit
Tumanaut í hendi sér. Hann heilsar manninum. Þórar-
inn tekr kveðju hans. Þá mælir hann hljótt við föru-
naut sinn, ok maðurinn gengr fram ok ér á brott
nökkra stund. Aron spyr nú þenna mann at nafni, en
hann segir heiti sitt. Kannast Aron nú við ok þykkist
varla vita, hvert erendi hann mun þangað eiga. Er hon-
um á nokkurr grunr um brautgöngu mannsins, hvern
enda eiga myndi.
Nú fréttir Þórarinn at tíðendum. Aron segir honum
slíkt, er hann fréttir. En meðan þeir töluðu þetta, þá
var lokit hurðu, ok kom hinn sami maðr innar ok hafði
dúnklæði í fangi sér ok lagði í bekkinn. Því næst tók
hann borðskutil. Þá kom innar kona með fæðslu. Biðr
Þórarinn Aron til matar ganga ok leggjast til svefns
síðan, „hvat sem enn kann eftir at koma, en ek mun á
brott ganga, en fylgdármaðr minn skal hér sofa í nótt.“
80 Heima er bezt