Heima er bezt - 01.06.1998, Side 17

greinilega enga grein fyrir þessum
erfiðu, íslensku aðstæðum en óger-
legt var að koma boðum til þeirra.
Á næstu andartökum gerast vofeif-
legir atburðir. Annar björgunarbátur-
inn fyllist strax við skipshlið og
bátsverjarnir hverfa í hafrótið. Hinn
bátinn rekur um 20 metra frá skipinu
en síðan fer hann og bátsverjar sömu
leið. Hannes stendur máttvana á
ströndinni og horfir á hildarleikinn.
Honum tekst þó að komast niður í
fjöruborðið og bjarga örfáum skip-
verjum á land. Björgunarsveit frá
Grindavík var nú komin á staðinn og
er línu skotið út í skipið sem var þá
strandað. Alls tókst að bjarga 23
mönnum og skipbrotsmennirnir
reyndust flestir vera Kínverjar.
27 menn drukknuðu í þessu sjó-
slysi og rak líkin á land á næstu dögum. Hannes vann við
að leita að líkunum ásamt Jóhann Péturssyni sem ráðinn
var sérstaklega til þess verks. Seinna átti Jóhann sjálfur
eftir að vera vitavörður á Hornbjargsvita um árabil en
þegar hér var komið sögu hafði hann vakið nokkra at-
hygli fyrir skáldsögu sína Gresjur guðdómsins, sem kom
út árið 1948.
Það reyndust ekki mikill tími til að hugsa um skáldskap
á þessum vetrardögum við Reykjanesvita. Hannes dvaldi
í vitanum fram á vorið og hélt þá enn á ný til höfuðborg-
arinnar. Nú skorti hann reyndar ekki fé því hann hafði
fengið drjúg björgunarlaun. En tilfinningalíf skáldsins
var lamað, hann þvældist um borgina og drakk drjúgt.
Um sumarið keypti hann sér grá föt, brúna skó og
barðastóran hatt og hélt með Dronning Alexandrine til
Kaupmannahafnar. Á leiðinni tók hann sitt andlega af-
kvæmi, Dymbilvöku, og kastaði því fyrir borð. Ekki vissi
hann hvers vegna en bókin lenti í klóm hafsins sem
einnig hafði hrifsað mörg mannslíf fyrir augliti hans
hálfu ári áður.
... og mitt hár er visið
Árið 1955 vakti Halldór Laxness heimsathygli þegar
hann hlaut bókmenntaverðlaun Nóbels. Færri fréttum fór
af skáldsögu sem kom út sama ár: Strandið eftir Hannes
Sigfússon. Bókin byggir á þeirri lífsreynslu sem höfund-
ur hafði lent í fimm árum áður og gerð var grein fyrir hér
að framan.
Skáldsagan fer mjög nærri sannleikanum þótt ýmsu sé
breytt, m.a. nafni olíuskipsins sem er breytt úr Clam í
Atlantis. I skáldsögunni er vitavörðurinn aðeins einn en
fær til liðs við sig daufdumban mann eftir slysið til að
leita að sjóreknum líkum.
Hannes lætur þess getið í bókinni
að sjóslysið við Reykjanes sé vissu-
lega fyrirmynd þeirra atburða sem
lýst sé í sögunni en þó sé nærri lagi
að sagan sé um meiri og alvarlegri at-
burði sem hafi gerst eða eigi eftir að
gerast. Þar hafði hann m.a. heim-
styrjöldina síðari í huga og ýmsar
blikur voru á lofti, sem vörðuðu
framtíð alls mannkyns t.d. kjarn-
orkuógnin.
Fyrstu kaflarnir í Strandinu gerast
til skiptis í vitanum og um borð en
síðan er hildarleiknum sjálfum lýst
allnákvæmlega. Síðasti kafli bókar-
innar gerist hins vegar vorið eftir
strandið og vitavörðurinn gengur um
land sem er gegnsýrt af olíumengun
vegna slyssins. Hugur hans er ennig
undirlagður vegna þeirra mannrauna
og dauðastríðs sem hann hafði verið vitni að. Hann
skynjar umhverfið en sjálfur er hann sem lamaður:
Vatn er seytlar við minn glugga
þyt af vindsins Ijá er skárar grasið
nema eyru mín en eigi
eiginn blóðnið - og mitt hár er visið
Járnaugu horfa til hafs.
Á þessu ári er nákvæmlega hálf öld liðin frá því
Dymbilvaka kom fyrst út og hefúr hún fyrir löngu skipað
sér sinn sess í íslenskri bókmenntasögu.
Hinir gömlu vinnufélagar úr Reykjanesvita, þeir Sigur-
jón Sigurðsson og Hannes Sigfússon, bjuggu á efri árum
hvor sínum megin við Faxaflóann, Sigurjón í Reykjanes-
bæ en Hannes á Akranesi. Þeir létust báðir með skömmu
millibili á síðasta ári.
Fátt er nú sem minnir á dvöl Hannesar í Reykjanesvita
á árunum 1948-1950 ef undan er skilinn skáldskapur
hans, Dymbilvaka og Strandið. Skipsflakið er löngu horf-
ið af vettvangi og það eina sem minnir á strandið fyrir
tæpri hálfri öld eru hringlaga og ryðgaðir járnhælar sem
reknir voru í bergið á strandstað og notaðir til að hífa á
land það sem hirt var úr skipinu. Þeir horfa líkt og brostin
augu til hafs.
Heimildir:
Eysteinn Þorvaldsson: Atómskáldin. Aðdragandi og upphaf módernisma í
íslenskri ljóðagerð. Rannsóknastofnun í bókmenntafræði við Háskóla ís-
lands. Fræðirit 5. Hið íslenska bókmenntafélag. Rvk. 1980.
Hannes Sigfússon: Flökkulíf. Æskusaga Hannesar Sigfússonar skálds. Ið-
unn. Rvk. 1981.
Hannes Sigfússon: Ljóðasafn. Iðunn. Rvk. 1982.
Hannes Sigfússon: Framhaldslíf fórumanns. Endurminningar Hannesar
Sigfússonar skálds. Iðunn. Rvk. 1985.
Hannes Sigfússon: Strandið. Iðnú, Rvk.
Heima er bezt 217