Æskan - 01.07.1968, Blaðsíða 37

Emanuel Lasker,
heimsmeistari í skák í 27 ár.
Hinn stutti en glæsilegi skák-
ferill Morphys stóð læp tvö ár.
Næsti skákjöfur, sem hóf sig
hátt upp úr meðalmennskunni,
var bláfátækur krypplingur, en
l>ótl líkamskröftum hans væri
áfátt, l>á hélt hann titlinum
Sterkasti skákmaður heimsins í
28 ár.
Wilhelm Steinitz fæddist ár-
ið 1836. Faðir hans var fátæk-
ur Gyðingur í Prag, sem verzl-
aði með brotajárn og gamalt
dót. Ekki er vitað, hvernig 'Wil-
lielm litli komst fyrst í lcynni
við skáklistina, en snemma bjó
hann sér til taflborð og tafl-
menn úr járnarusli föður síns
<>g fór að tefla við jafnaldra
sína. Svo óx hann upp, þ. e. a. s.
hann eltist og höfuð hans náði
eðlilegri stærð, en líkami hans
varð litill og vanskapaður.
Göngulag lians liktist liálfgerðu
hoppi. En í þessum litla, óásjá-
lega líkama bjó eldskörp sál,
sem átti eftir að sýna mörgum
stói’um og sterkum skákmönn-
um í tvo heimana næstu ára-
fugina. Líf Wilhelms Steinitz
varð að öðrum þræði barátta
við latæktina. Hann settist að
tafli við hvern sem var, aðeins
ef það gaf einliverja peninga i
aðra hönd. Það gera lieims-
meistarar í skák nútímans
varla, en á einhverju varð hann
að lifa. Það var árið 1866, að
Steinitz vann lieimsmeistara-
fignina í skák, er hann sigr-
aði Andersen hinn þýzka. Og
næstu 28 árin varði hann titil
sinn 25 sinnum. Oft voru þctta
harðar og tvísýnar orustur á
taflborðinu. Árið 1886 tefldi
hann við pólska lækninn Zuk-
ertort, sem m. a. talaði þýzku,
ensku, itölsku, frönsku,
spönsku og grisku eins vel og
móðurmál sitt, og rússnesku,
arabísku og tyrknesku notaði
hann til „heimabrúks“. Hann
var doktor i lyfjafræði og gam-
all lierlæknir. Tvivegis liafði
bann særzl alvarlega í starfi
sínu á vigvöllunum og níu
beiðursmerlii átti bann i fórum
sinum. Hann var ágætur vist-
og dóminóspilari og skylm-
ingameistari var bann einnig.
Taflmennsku hans liafði sjald-
an skeikað, og liann var því
vanastur að standa upp frá
taflborðinu sem sigurvegari. —
Zukertort var að allra dómi
stálhraustur afburðamaður and-
lega og líkamlega. Það var þvi
sjónarmunur á, er hann settist
að skákborðinu móti fimmtug-
um krypplingnum, Wilhelm
Steinitz, í 20 skáka einvigi.
Steinitz vann liann með mikl-
um yfirburðum, og þegar hann
stóð upp að siðustu skákinni
lokinni, brosti Steinitz til hans
næstum afsakandi yfir því, að
þurfa að leika þennan hrausta
mann svo grátt.
Ýmsir vilja lialda þvi fram,
að það hafi eiginlega verið
Steinitz, sem í raun og veru
kenndi mönnum að tefla nú-
tíma skúk. Áður var það svo, að
’skákmenn reyndu með stór-
sókn á kóngsvæng andstæðings-
ins að knýja fram mát sem
fyrst. Steinitz sýndi mönnum,
hvernig liægt er að byggja upp
traustar og rólegar stöður, þar
sem svo eitt frípeð getur ráðið
úrslitum að síðustu. Hann vann
oft stöður, sem öðrum sýndist
ómögulegt að vinna.
En aldurinn færðist yfir
Steinitz eins og alla aðra. Og
að síðustu var hann orðinn dá-
lítið utan við lífið, ef svo
mætti segja. Árið 1899 var liann
á ferð á skipi yfir Ermarsund.
Hann stóð þarna aftur i stafni,
þessi lágvaxni krypplingur,
með grátt alskegg flagsandi í
vindinum. Hann muldraði fyrir
munni sér einhver óskiljanleg
orð um skák og önnur hönd
lians var kreppt um taflmann.
Það var drottningin úr skák-
inni lians, drottningin, sem
h'afði borið sigurorð af svo
mörgum kóngum andstæðinga
hans. Hann dó skömmu seinna
eða 12. ágúst árið 1900. Þá
var Stcinitz búinn að tapa
heimsmeistaratigninni í liend-
ur Emanuels Laskers sex árum
áður, eða árið 1894.
Emanuel Laslter er fæddur i
Berlin árið 1868. Hann var
einnig fátækur í æsku sinni.
Hann nam stærðfræði og heim-
speki, og þrátt fyrir skák-
mennsku sína, sem tók mikinn
tíma af ævi hans, hélt hann
ávallt tryggð við þessar tvær
námsgreinar æsku sinnar. Á
stúdentsárum sínum átti hann
oft við fjárskort að stríða og
tók því nærtækasta veginn til
að afla sér fjár, liann gerðist
atvinnuskákmaður. Ýmsir telja,
að Lasker hafi verið ennþá
meiri skáksnillingur en Poul
Morpliy, þótt aldrei verði það
fullkomlega metið. Það er því
dálítið skrítið, að maður eins
og Emanuel Lasker, skákmaður
af guðs náð, hafði ekki sérlega
gaman af því að tefla. Eins og
áður er sagt, vann Lasker
heimsmeistaratignina i skák af
Wilhelm Steinitz árið 1894 og
hélt lienni í 27 ár. Á þessu tima-
bili varði hann þó tignina að-
eins 10 sinnum.