Æskan - 01.10.1968, Síða 36

ypurnin^ar og, óvor
m

Stýrimannaskólinn.
Margar fyrirspurnir hafa borizt um nám við Stýrimannaskól-
ann i Reykjavík, og litur helzt út fyrir að sýningin „íslendingar
og liafið", sem haldin var á siðastliðnu vori, hafi vakið áhuga
unglinga fyrir sjómannsstörfum. Þrátt fyrir að á síðastliðnu ári
birtust hér í blaðinu upplýsingar um Stýrimannaskólann i Reykja-
vik, munum við enn einu sinni geta lielztu upplýsinga um
skólann fyrir þann mikla fjölda nýrra kaupenda, sem hætzt
hefur í hópinn á þessu ári.
Stýrimannaskólinn í Reykjavik var stofnaður 22. maí 1890,
en var settur í fyrsta sinn 1. október 1891. Fyrstu árin var uðeins
tekið eitt próf við skólann. Hét það hið minna stýrimannspróf,
sem veitir sams konar réttindi og fiskimannaprófið veitir nú.
Síðan var bætt við hinu meira stýrimannsprófi, sem ætlað var
þeim, er meira vildu iæra eða stunda siglingar á verzlunarskip-
um í utanlandsferðum og svaraði ]>að til farmannaprófsins nú.
Nú heita þessi próf fiskimannapróf 2. stigs og farmannapróf 3.
stigs. Nú starfar i skólanum fiskimannadeild i 13% mánuð.
Prófin úr henni eru tvö. Fiskimannapróf 1. stigs, sem tekið er
upp úr 1. bekk og veitir réttindi til skipsstjórnar á skipum allt
að 120 rúml. i innanlandssiglingum. Jafnframt veitir það rétt til
setu í 2. bekk fiskimannadeildar, ef vissri lágmarkseinkunn er
náð i stærðfræði, ensku og dönsku, sem ekki eru fallgreinar við
það próf. Fiskimannapróf 2. stigs, sem tekið er upp úr 2 bekk,
vcitir rétt til skipstjórnar á fiskiskipum af hvaða slærð sem cr
og hvar sem er. Farmannadeildin starfar í 19% mánuð. Prófin
eru þrjú. Farmannapróf 1. stigs, sem tekið er upp úr 1. bekk og
veitir sömu réttindi og fiskimannapróf 1. stigs og auk þess
rétt til setu i 2. beklt, ef vissri lágmarkseinkunn er náð i stærð-
fræði, eðlisfræði, ensku og dönsku. Farmannapróf 2. stigs, sem
tekið er upp úr 2. bekk, á að veita tímabundin undirstýrimanns-
réttindi í 6 mánuði og jafnframt rétt til setu i 3. bekk. Farmanna-
próf 3. stigs, sem tekið er upp úr 3. bekk, veitir rétt til skip-
stjórnar á verzlunarskipi og stýrimannsréttindi á varðskipi af
livaða stærð sem er og hvar sem er. Almenn inntökuskilyrði i
skólann eru þessi: 1. Að bafa þá sjón og heyrn, sem skipstjórn-
arstaða heimtar. 2. Að kunna sund. 3. Að vcra ekki haldinn
neinum næmum sjúkdómi eða líkamskvilla, er orðið geti öðrum
nemendum skaðvænn. 4. Að leggja ffam sakarvottorð. Þá ber
umsækjanda að Icggja fram vottorð um siglingatima sem hér
segir:
t fiskimannadcildina: 24 mánaða hásetatima eftir 15 ára aldur
á skipi yfir 12 rúml. Til inngöngu i 2. bekk fiskimannadeildar
skulu minnst (i mánuðir af siglingatímanum vera á skipi yfn'
30 rúml.
í farmannadeildina: 24 mánaða hásetatima eftir 15 ára aidur á
skipi yfir 30 rúml. og þar af minnst 3 mánuði á verzlunar- eða
varðskipi yfir 100 rúml.
Frá því Stýrimannaskólinn i Reykjavík tók til starfa hefur
hann brautskráð 1831 með full fiskimannaprófsréttindi og 730
með full farmannaprófsréttindi. Þá er gert ráð fyrir þvi, að á
vegum Stýrimannaskólans skuli haldinn 1. bekkur fiskimanna-
deiidar á þrem stöðum úti á landi, annað hvert ár á hverjum
stað, ef næg þátttaka fæst. Þarf minnst 10 þátttakendur til að
slíkar deildir séu haldnar. Staðirnir eru: Akureyri, ísafjörður
og Neskaupstaður. í Vestmannaeyjum Iiefur starfað stýrimanna-
skóli síðan 1964 og brautskráir hann nemendur með full fiski-
mannaprófsréttindi.
Landhelgisgæzlan.
Svar til Ásgríms í Keflavík: Um aldaraðir voru auðlindir hafs-
ins við Islands nytjaðar af ýmsum fiskveiðiþjóðum, sem sáust
,litt fyrir og hugsuðu aðeins um stundarhagnað. Á þessu timabib
lutu íslendingar stjórn Dana og höfðu þar af leiðandi litið bol-
magn til að hrinda þessari ásókn af höndum sér. Það var fyrst
um miðbik 19. aldar, sem Danir liófu skipulega varðgæzlu hér
við land.
Árið 1918, er ísland varð fullvalda riki, öðluðust íslendingar
heimild til að annast sjálfir vörzlu landhelginnar. Þótti nú mörg-
um það metnaðarmál þjóðarinnar, að varðgæzla væri eklti lengur
undir erlendum fána, þar sem þjóðin liafði bæði hlotið viður-
kenningu fullveldis og þjóðfána.
Fyrsti vísir að Jandheigisgæzlu á vegum fslendinga hófst nieð
hjörgunarskipinu Þór frá Vestmannaeyjum fyrir Norðurlandi 1-
júli 1922. Um sumarið voru 12 erlend síldveiðiskip tekin i land-
helgi og sektuð. Hinn 1. júli 1926 keypti íslenzka rikið Þór og
þar með var Landheigisgæzlan stofnuð, en það ár tók varðskipið
29 erlenda togara að ólöglegum veiðum. Fljótt eignaðist land-
heigisgæzlan fleiri skip og fyrstu tilraunir til gæzlu með flugvél-
um iiófst strax árið 1928, en þá var hafin síldarleit með flugvél-
um. Árið 1955 eignaðist Landlielgisgæzlan sina fyrstu flugvéh Var
það Cataiinaflugbátur.
412