Fróði - 01.09.1911, Side 49

FRÓÐI.
45
barna, og neytt í þess staö vitsins og kærleikans. — En nú eru
menn komnir lengra, menn eru farnir aö haga uppeldi þeirra
sem einlægum, framhaldandi leik.
Vér vitum þaö, aö þegar á aö fara að neyða börn til að
læra, þá gengur fræðslan tregt, svipan eöa hnefinn eykur barn-
inu ekki vit eða þekkingu. Aftur sjáum vér það, aö þegar t. d.
íslenzk börn fara aö leika sér við ensk börn, þá eins og drekka
þau í sig málið enska, þó aö þau kynnu ekki orö í því í fyrstu.
Eg man einnig eftir því f skóla, aö ég sá suma pilta lesa
leksíur sínar frá morgni til kvölds, og líta aldrei upp úr bókinni,
en þeir voru jafn nærri búnir fyrir það, þeir sk'rúfuöu sig og
neyddu til aö lesa, en vissu þó aldrei neitt. Því það er jafn
heimskulegt, að neyöa eöur þvinga börn til lærdóms, sem að
neyöa þau til aö fremja eitt eður annað ódæöisverk.
Á þessum grundvelli hafa þeir bygt uppeldisfræði sína hinir
nýju fræöimenn. 10 og 11 ára gömul eru börnin orðin eins
þroskuö að viti og þekkingu, eir.s og unglingar 15—20 ára eru
vanalega. Og þetta þreytir þau ekki, reynir þau ekki, hvorki
andlega né líkamlega, af þeirri einföldu ástæðu, aö þetta er lát-
inn vera leikur.
Ég vil nú spyrja alla, feöur og mæður, hvort þeir telji þaö
ekki nokkurs viröi peningalega, ef aö börnin þeirra væru komin
eins langt 10—12 ára meö þessari aðferð, eins og þau heföu
komist 18—20 meö hinni gömlu. Eg vil segja aö þau geti grætt
5—10 ár, og hver faðir eöa móöir geta reiknað þaö út, hvers
þetta er virði. En hvers það væri virði fyrir börnin, geta þau
ekki reiknað út, því aö þaö getur oft verið svo mikils virði, að
þaö sé óútreiknanlegt.
Vér hrósum oss nú af því, hvaö ungum íslenzkum náms-
mönnum, konum og körlum, gengur vel á skólum, en vér höfum
þó ekki hugmynd um, hvaö þau geta og ættu aö geta komist.
Þetta er svo afar þýðingarmikið málefni fyrir alla íslend-
inga, kanske meira virði en nokkuö annað, aö ég ætla aö reyna
að skýra það eins vel og mér er hægt.
Ég veit ekki hvort menn muna eftir því, aö í öðru hvoru
íslenzka blaöinu, Lögb. eða Hkr., var í vetur getiö um son Dr.