Iðunn : nýr flokkur - 01.12.1931, Síða 87

IÐUNN
Bækur.
397
Hans hlutverk virðist i rauninni ekki hafa verið annað en
það, að geta hálfnauðugur og meira en hræddur þetta ó-
gæfubarn, 'sem verður til þess að slá ryðið af málminum
í skapferli Ragnheiðar og — það, sem er aðalatriðið, —
leiða það. í ljós í atferli Brynjólfs biskups, livernig afar-
menni snúast við stórum hörmum. Pví einhvern veginn
skilst manni ]>að á höf., að liann sé að lýsa afarmenni,
par sem Brynjólfur er.
Höf minnist á einum stað á menn, er hugsi af meinfýsi
til biskups fyrir pað eitt, að liann er biskup, og má vera,
að ég sé einn á meðal þeirra. En ekki kæmi mér það á
óvart, þó að fleirum lesendum en mér yrði hálf-undarlega
við hina óskráðu lotningu höf. frammi fyrir þessum maka-
lausa heimilis-harðstjóra. Það er alveg dæmalaust, að höf.,
sem er einmitt all-hlutsamur og persónulegur í lýsingum
sínum og ummælum, skuli hvergi hafa mist þolinmæðina
yfir sérþótta, óbilgirni og ónærgætni þessa landráðamanns.
Því að framkoma Brynjólfs í erfðahyllingarmálinu virðist
hafa verið hrein landráð af manni í hans stöðu. En það
er öðru nær en að höf. æðrist yfir Brynjólfi. Manni finst
einhvern veginn, að hann sé eins ósjálfstæður andspænis
meistaranum eins og síra Torfi dulan í Gaulverjabæ og
þetta dót, sem er að tifa á tánum í kringum hann. Það
er ekki sízt vegna þess, að Ragnheiður sýnir dálitla við-
leitni — í -síðara hlutanum til þess að ala karlhrossið upp,
seni lesandinn sættist smám saman við hana og höf. fyrir
hennar hönd. En lengra ná þær sættir ekki. Með því að
gera Brynjólf að þeirri öndvegispersónu, sem hann er í
síðara hlutanum, virðist sem söguna hafi alla borið afleiðis
fj'rir ofríki Brynjólfs, meðferð höf. á öðrum persónum
verður hliðstæð meðferð Brynjólfs á börnum sínum og
heimafólki. Hann skyggir sjálfur á alt með sitt breiða
skegg og ókennimannlega geðríki, sem hann hefir fyrir
vönd á skyldulið sitt.
1 bókinni eru margir kaflar fagrir og sumir ritaðir af
þrótti og nærfærni, eins og samfundir Ragnheiðar og Hall-
gríms Pélurssonar, aðrir af kunnleik og fjöri, eins og
ýmislegt, sem lýtur að dvöl Ragnheiðar i Bræðratungu,
•g er eins og höf. njóti sín betur, þegar Brynjólfur er
hvergi nærri.