Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1929, Page 40

34
Sálgreining.
MÐUNN
Ekki ber því að neita, að dr. Fréud hefir gert sér
far um að greina á milli hinna altæku kenda, er frá
ásthvötinni stafa, og hinnar einstæðu nautnar, er þæging
ásthneigðar meðal fulltíða persóna hefir í för með sér.
Og einmitt þá, er hann talar um nautnakendir barn-
æskunnar — og einkum smábarnsins, þá á hann í raun
réttri við hina fyrri tegund óljósra en altækra nautnkenda.
Eigi að síður er það hyrningarsteinninn undir sál-
greining hans, að ýms ofviða kerfi myndist, þegar í
æsku, á sviðum ásthneigðar, og haldi þau áfram að
þróast og magnast upp að fullorðinsárum. Út frá slíkum
kerfum álítur dr. Freud svo, að ýms önnur kerfi geti
myndast innan vébanda sálarlífsins. Má þar til nefna
hvöt til að safna — barnið vill eiga alt, sem það getur
hönd á fest — og hvöt til þess að gera sig sjálfan að
miðdepli umhverfisins. Barnið skoðar lifandi verur eins
og hluti, sem það geti látið hlýða sér eftir vild. — Enn-
fremur skapar barnið sér einkennilegar hugmyndir um
almætti hugsananna — og orðanna — fyrir sakir áhrifa,
sem það sjálft verður fyrir vegna skipana foreldra eða
forráðamanna. Eða þá fyrir eftirlætis sakir, ef það sjálft
þarf ekki annað en láta ósk í ljósi, til þess hún sé
uppfylt. — Venjulegast verða kerfi þessi ekki neinn
þröskuldur í vegi fyrir eðlilegum þroska barnsins. —
En þó getur svo farið, að eitthvert þeirra nái svo tökum
á hug þess, að skakkafall hljótist af. Getur þá misbrestur
orðið á dómgreind mannsins gagnvart slíkum hugsan-
kerfum. — Eru fjölmörg dæmi þess í lífinu, stundum í
meinlausum myndum, eins og t. d. safngræðgi — nízku
— sjálfúð um skör fram o. s. frv. Önnur kerfi geta
verið alvarlegri og komið í ljós í æðisótt í ýmsum
myndum. En venjulegast er þá og öðrum ofviðakerfum
til að dreifa.