Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1929, Side 68

62
Menning, sem deyr?
IÐUNN
og ávalt líkur. Dærinn er óþjóðlegur, eða öllu heldur
alþjóðlegur. Þar, sem mér líður vel, þar á ég heima.
Landamærin þurkast út. Bærinn er miðdepillinn, landið
umhveifis er skaltlandið, sem bærinn lifir á, beint eða
óbeint. Borgarastétt bæjanna, sem notið hefir mentunar
síns tíma og býr við margskonar lífsþægindi, lítur niður
á bændastéttina, sem erjar jörðina í úthéruðunum. Skift-
ingin verður: borgari annars vegar, skattþegn hins vegar.
Og borgarar vilja allir vera. Þess vegna er fólks-
straumurinn í bæina ófrávíkjanlega fast fyrirbrigði á slík-
um tímum. Eins og flugur að Ijósi flykkist fólkið að
st^rborgunum og dregst inn í iðu sýndarmenningarinnar.
Sturbæirnir eru í raun og veru sníkjugestir, sem eta
landið út á húsgang. Sníkjudýrin hreiðra um sig í stein-
höllum sínum, innan um söfn og minnismerki, og í and-
legum skilningi renna þau sjálf í stein. En alt er á ferð
og flugi, umstanginu linnir aldrei, hraðinn og hávaðinn
verður sífeit meiri, framkvæmdirnar og framfarirnar eru
stórkostlegar. A Egyptalandi hinu gamla voru bygðir
hrikalegir pýramídar. Til þess að byggja þá þurftu þús-
undir og aftur þúsundir þræla. Nútíminn byggir einnig
sína pýramída og skýjakljúfa, þótt með nokkuð öðrum
hætti sé. Til þess þurfa þúsundir og aftur þúsundir
verkamanna. Þrælastétt fornaldarinnar og verkamanna-
stétt nútímans eru algerlega hliðstæð fyrirbrigði.
Sýndarmenningin leitar ávalt út á við. Það er eðli
hennar að þenja sig út yfir alt. Við sjáum það nú á
dögum, hvernig stórveldin eða réttara sagt auðkýfingar
stórborganna rétta út fangarma í allar áttir (nýlendu-
pólitík). Cecil Rhodes vann í Suður-Afríku samskonar
starf fyrir heimsríkið brezka eins og Cæsar og Tíberíus
fyrir rómverska ríkið. í báðum tilfellum varð árangur^
inn stórfeld víkkun heimsveldanna. — Og mannvirki