Kirkjuritið - 01.07.1938, Síða 67

Kirkjuritið.
Hinn almenni kirkjufundur.
323
andi, hvernig á þvi standi, að Danir standi öðrum þjóðum fram-
ar í landbúnaði.
Svarið kvað hann liggja beint við: „Það er að ])akka öflugri
samvinnu og samtökum landbúnaðarfélaganna, mörgu og góðu
tilraunastöðvunum og ekki sízt skilningi bændanna á þýðingu
samvinnufélaganna". — En alt þetta, sagði hann, að grundvallað-
ist á lýðháskólamentiininni, sem ungu bændasynirnir hefðu lilot-
ið. Þar hefðu þeir drukkið í sig ást og trú á sveitalífinu, og síðan
lagt fram kraftana í eldmóði sínum í þjónustu þess.
Það sannast hér, eins og það getur sannast alstaðar, að
„sú þjóð, sem veit sitt hlutverk, er helgast afl um heim,
eins hátt sem lágt má falla fyrir kraftinum þeim.“
Danir vinna sigra sína enn úti um allan 'heim með vöruvönd-
"n. — Þannig lifir og sigrar sannmentuð þjóð.
Danmörk má með réttu teljast móðir lýðháskólahreyfingar-
innar, en með nokkurum rétti mætti kalla ísland föðurlandið, því
að Grundtvig liefir sagt, að fyrstu fyrirmyndir lýðskóla á Norð-
urlöndum hafi hann fundið í Haukadal og Odda.
III..
Noregur gekk, eins og vænta mátti, með skarðan hlut úr vist-
inni frá Dönum í byrjun 19. aldarinnar, en fyrst og fremst að því,
að tungu sinni liafði þjóðin týnt og þar með fjarlægst eldri bók-
mentir sínar og okkar íslendinga. En þeir eignuðust brátt sína
i,Fjölnismenn,“ Henrik Wergeland, Ivar Ásen,Vinje, Árna Garborg
°- fl. En einn mann verður þó sérstaklega að nefna hér. Manninn,
sem mest kveður að af öllum i því, að tala nýtt þjóðernis-, menn-
ingar- og trúarlíf í fólkið. — Manninn, sem þurfti eins og Tómas
Sæmundsson að líta eigin augum sögustaði hinnar fornu
frægðar í Grikklandi og Róm. Manninn, sem sýndi trú sína á
Skandinavisma í verki með því, að taka þátt í stríðinu með Dön-
um 1864 í eigin persónu — þótt smá væri likamlega. Manninn,
sem átti kost á kennaraembætti við Kristianíu-háskóla
með álitlegum launum, en kaus heldur að halda upp í Dali, upp
a<5 Seli og kenna þar bændasonum í þröngum, óvistlegum húsa-
kynnum og líða með þeim súrt og sætt. Þessi maður er Kristófer
Knun, faðir lýðháskólahreyfingarinnar í Noregi.
Það er enginn tími til þess að rekja sögu né afrek norsku lýð-
háskólanna, en til þess að gefa nokkura innsýn i skóla Kristófers
Kruns, leyfi ég mér að tilfæra nokkur orð úr endurminningum
eins af nemendum hans, sem kvaðst verið hafa ófyrirleitinn guð-
leysingi áður en liann kom í skólann: