Kirkjuritið - 01.12.1943, Page 51

Kirkjuritið.
Skálholtsstaður.
Víða í fornum ritum er Skálholtsstaður nefndur hinu
dýrðlegasti staður á landi iiér. Er engum efa undirorpið,
að það er réttnefni. Bæði er það, að á þeiin stað sátu,
um því nær 7Víi aldar skeið, margir hinna allra ágætustu
manna þjóðarinnar, og svo hitt, að sá staður réði vfir
meira auðmagni og áhrifavaldi en nokkur annar staður
hérlendur fvr eða síðar liefir gert. Þessu geysivaldi
heittu stýrendur staðarins, biskuparnir, á hverjum tíma
alþjóð Lil lieilla, svo sem liver hezt kunni.
Vegur Skálholts hófst með biskupsdómi ísleifs (1 iss-
urarsonar, sem vígðist lil biskups yfir íslandi á hvíta-
sunnudag 1056. Hann hafði þegið Skálholl i arf eftir
föður sinn og sat þar lil dauðadags. Eftir það tók hisk-
upsdóm Gissur sonur Inms, einn hinna ágætustu höfð-
ingja, sem á íslandi hafa lifað. Með honuin staðfestist
vegur staðarins, því að hann lagði land lians „allt til
kirkju þeirrár, sem þar er í Skálholti, og hann sjálfur
hafði gjöra látið þrítuga að lengd og vigði Pétri postula;
og mörggæði önnur lagði Gissur hiskup lil þeirrar kirkju,
hæði í löndum og lausafé, og kvað á síðan, að þar skyldi
ávalt biskupsstóll vera, meðan ísland er byggt og kristni
má haldast“. Síðan fór vegur Skálholtsstaðar etöðugt
vaxandi í 500 ár, en með siðaskiptunum byrjaði hnignun
hans, og var ])að ekki vegna þess, að hann hefði misst gildi
sitt í augum þjóðarinnar, heldur vegna liins stórkostlega
fjár- og valdaráns, sem hið danska konungsvald framdi.
í meir en sjö hundruð ár kom engum til hugar að ó-
merkja ákvæði hins ágæta biskups. En þegar erlend kúg-
un og trúarleg veiklun líöfðu lagzt á eitt um að kremja
siðferðilegt og menningarlegt þrek þjóðarinnar, dugðu