Kirkjuritið - 01.01.1949, Page 60

58
KIRKJURITIÐ
hér um þetta leyti, sem um er að ræða, þótt það komi
hins vegar berlega fram í samtíðarritum, t. d. í minnis-
greinum séra Þorsteins á Staðarbakka, bls. 300, að ofan-
greindum ákvæðum eigi hér að beita.
Jóni biskupi Ámasyni var legið á hálsi af sumum fyrir
þetta verk. Ritaði hann því vamarbréf eitt til að verja
gerðir sínar og rekur þar sögu bannfæringarinnar og ræðir
réttarheimildir þær, sem hann hafði farið eftir. Rit þetta
mun nú vera týnt. Finnur biskup óskar þess í Kirkjusögu
sinni, að þessi hegning verði afnumin, en í staðinn komi
húðlátsrefsing, útlegð eða fangelsi upp á vatn og brauð
o. s. frv. Enda segir séra Þorsteinn í minnisgreinum sínum
eða æfisögu, að Finnur vilji bannið í útlegð. Hefur sú
afstaða hans líklega komið því til leiðar, að bannfæringin
er formlega afnumin úr lögum hér á landi með konungs-
bréfi 26. júní 1782. Er þetta að sínu leyti merkilegt, þegar
þess er gætt, að í norskum kirkjulögum og dönskum stend-
ur hún enn, þótt seinni tíma boð, tilskipanir og lög geri
ráð fyrir, að hún sé ekki til.
Bannfæring Fræða-Gísla náði ekki tilgangi sínum. Hon-
um var stefnt fyrir prestastefnu á Alþingi bæði 1730 og
1731, en hann mætti ekki. Segir svo í sögu Jóns Árnasonar:
En Gísli framfór ennú í sinni forherðingu, guðsorða og
sakramentanna forakti, og var þetta eigi lítil hugraun fyrir
biskupinn, mag. Jón Árnason, einkanlega þar honum var
af vissum mönnum á hálsi legið fyrir þessa bannfæringu,
— eins og áður var sagt. En konungur, Kristján 6., summus
episcopus, lét ekki mál þetta afskiptalaust, því hinn 21.
marz 1732 sendir hann Jóni Árnasyni bréf um kirkjuaga
harðsvíraðra syndara, sem er svar við bréfi biskups 28.
sept. 1731. Úrskurðar konungur þar, að skipist Fræða-
Gísli ekki við, þá verði honum vísað úr landi skvt. Norsku
lögum 2—9—15. Sú útvísun byggist á því, að konungur
muni ekki líða aðra trú en þá lútersk-evangelisku í sínum
löndum. Brá Gísla þá svo, að hann gekk til hlýðni og var