Kirkjuritið - 01.04.1954, Blaðsíða 31

HERRA ÓLAFUR HJALTASON
173
hinn fagri kross hafa verið falinn í hraunholu norðanlands,
°r fannst um aldamótin og er nú í Þjóðminjasafni.
Hins vegar er enn til Heitbréf Skagfirðinga frá árinu 1566,
sem ritað er með hinni snotru hendi herra Ólafs sjálfs. Er
heitbréf þetta prentað í Fornbréfasafninu, en þar er i þvi
alvarleg lestrarvilla, þar sem lesið hefir verið Gract fyrir
Tractuí. En titillinn leynir sér í fellingu í bréfinu. Heitbréf
þetta er hin merkasta heimild um það, hvernig messa var í
raun og veru flutt fyrst eftir siðskiptin, og er það m. a. eftir-
tektarvert, að enginn liður hennar er á latínu. Er það í fullu
samræmi við tillögur Gísla biskups Oddssonar 65 árum síðar
um samræming ákvæða ordínanziunnar við íslenzka staðhaetti
°g venjur. Segir Gísli þar afdráttarlaust, að latínusöngur sé
íyrir löngu aflagður nema á dómkirkjunum. I heitbréfinu
kemur fram, að þeir siðskiptamenn hafa ekki tekið algjörum
sinnaskiptum, heldur breyta þeir fyrst og fremst því, sem
nauðs’ynlegt er að breyta samkvæmt boði ordínanzíunnar og
engu öðru. Hið sama kemur og fram í Guðspjallabókinni, sem
síðar verður lýst stuttlega. Þar reynist herra Ólafur furðu
sjálfstæður. 1 vísitazíubókinni vottar jafnvel fyrir, að herra
Olafur hafi viljað fara sínar eigin leiðir, þar sem um ferm-
inguna segir, að það (barnið) læri sin kristileg fræði og Guðs
hoðorð, þar til að það fær að ganga innar og er áður yfir
hlýtt af biskupinum, sem nú er og til skipað, hvað vér köllum
þá réttu ferming eða confirmatio eður staðfesting í trúnni og
i barnalærdóminum. — Hér siglir herra Ólafur laglega beggja
skauta byr milli skers og báru, eins og allir sjá. 1 trúarum-
hótum sínum reynist hann heppinn og farsæll. Og verða engin
stór átök milli hans og annarra um trúmálin utan einu sinni
eða tvisvar, sem þó dró engan dilk á eftir sér.
Tað er sorglegt, að þessi friðsami og óáleitni maður skuli
hafa verið mæðumaður að einhverju leyti í sínu einkalífi. Að
vísu eru sumar heimildir um það ærið tortryggilegar.
Á prestsskaparárum sinum í Húnavatnssýslu eignaðist hann
hóttur, er Hallfríður hét. Kemur hún einvörðungu fram á
emum stað i heimildum, í skjali, er herra Ólafur ritaði sjálf-
Ur með eiginhendi í Laufási árið 1544, og er eingöngu varð-
veitt í þessu frumriti. Fjallar það um svik, er Sveinn nokkur
borleifsson, sveinn hans á þriðja ár, hafði gjört honum í