Kirkjuritið - 01.04.1954, Blaðsíða 34

176
KIRKJURITIÐ
sem í því er m. a. meint lýsing á Jóni Arasyni. Þar er einnig
lýsing á athæfi Sigriðar, og er ófögur.
Því miður er það svo, að heimildargildi skjalsins er miklu
lakara og ómerkilegra en margur mundi ætla. Þar úir og
grúir af alls konar vitleysum og þótt hönd frá síðara hluta
18. aldar hafi ritað ó skjalið: Þessi blöð meinast vera eftir
Jón Sigurðsson á Böggvisstöðum, þá veitir það atriði skjalinu
engan sannleikskraft, þótt það sé ef til vill með hendi Jóns
fræðimanns á Urðum.
Má hér benda á lýsinguna á Jóni Arasyni, af því að hún
er svo mörgum kunn. Sá, sem ritar skjalið, segist hafa talað
við gamla og skynsama kerlingu vegna spurninga Hálfdánar,
og „sagði hún, að langamma sín hefði séð Sigríði og hefði hún
verið mikill skörungur. Þessi kerling sagði líka, að þessi lang-
amma sín hefði 10 vetra séð Jón Arason vigja prest og hefði
kápan tekið honum rétt á hné. Hann hefði verið langleitur
og sléttleitur, hvítur af hærum á hár og skegg og lotinn á
herðar, mikið fyrirmannlegur“. Lýsing þessi er kjarnyrt, en
hún á reyndar við Guðbrand biskup Þorláksson, sem var með
stærstu mönnum, langleitur og sléttleitur, hvítur af hæruni
á hár og skegg og lotinn á herðar, mikið fyrirmannlegur á
efri árum, eins og málverkin af honum sýna, en þau eru
geymd í Þjóðminjasafni. Og Jón Arason, sem gaf Hólakirkju
kostulegan skrúða, hefði væntanlega fengið sér kórkápu, er
væri við sitt hæfi. Skjalið er ritað um 1770, og virðist það
taka af skarið um þetta atriði.
Nú hafa menn bent á skjöl í Fornbréfasafninu, sem eiga
að sýna og sanna þetta óleyfilega samband Bjarna og Sigríðar.
Þau eru slétt og felld jarðaskjöl og kemur herra Ólafur þar
við sögu sem eiginmaður Sigríðar og er að hagræða fyrir
henni, svo að hún geti eignazt dómkirkjujörðina Gröf á Höfða-
strönd og átt þar athvarf, er hann félli frá. Og á það rná
leggja áherzlu, að sala Grafar er staðfest af Páli Stígssyni
höfuðsmanni fyrir hönd hins raunverulega seljanda, konungs.
Sízt hefði Páll Stígsson verið manna líklegastur til að sleppa
dómkirkjujörð við hórseka fráskilda biskupsfrú; hins vegar
nær Guðbrandur biskup eignarhaldi á jörðinni árið 1584, og
gekk hún í arf til eftirmanna hans og ættingja.
Séu allar heimildir grandskoðaðar, þá kemur í ljós, að Sig-