Kirkjuritið - 01.04.1954, Blaðsíða 36

178
KIRKJURITIÐ
grallara Ólafs, sem geymd er í Konungsbókhlöðu. Herra Ólaf-
ur hefir verið sjálfstæður við samning Guðspjallabókarinnar.
Hann notar þar aðrar kollektur heldur en Marteinn biskup
Einarsson gjörir í Handbók sinni 1555, og þótt Altarisbók
Palladíusar hin danska komi fram sem eitt af forritum herra
Ólafs, þá er hann engan veginn rígbundinn við hana. Hann
er eigi heldur rígbundinn við val pistla og guðspjalla. Hann
fylgir þar ekki ætíð Odds Testamenti 1540, sem styðst í þeim
efnum við Missale Haffniense, heldur leyfir hann sér um
margt að fylgja venju þeirri, sem ríkt hefir í Hólastifti um
langan aldur. Málið á Guðspjallabókinni er slétt og fellt, en
frávikin frá texta Odds í guðspjöllum, en ekki pistlum, eru
svo mörg og ítarleg, að það er varla hægt að halda því fram,
að textinn sé einn og sami, og má leiða nokkrar likur að því,
að báðir, Oddur og Ólafur, hafi notfært sér Fjóra guðspjalla-
menn Jóns Arasonar, sem finnast í Sigurðarregistri sem guð-
spjallabók með pappír í norrænu, en tvö eintök eru til í Skál-
holti 1674, og var annað skert, en hitt fór í gröfina með
Brynjólfi biskupi Sveinssyni.
Það er eigi auðið annað að sjá, en að Ólafur Hjaltason hafi
haft gott vald á íslenzku máli. Það kemur og fram í þýðingu
hans að ritinu Um Guðs reiði og miskunn, sem hann þýddi
úr danskri þýðingu Péturs Tidemands á riti Kaspars Húbners
eða Huberinusar, þýzks guðfræðings. Guðbrandur lét prenta
þýðingu herra Ólafs árið 1579, en bókin hefir aðeins varð-
veitzt í einu eintaki i Konungsbókhlöðu.
Svo vel vill til, að samtíða brot úr þýðingu herra Ólafs,
góðri og kjarnyrtri, á Vísitazíubók Palladíusar hinni dönsku,
hefir varðveitzt í Árnasafni. Er það mjög merkt, því að hinn
danski texti var ekki prentaður fyrr en á öldinni, sem leið,
og hafði textinn aðeins varðveitzt í örfáum ungum handrit-
um, er ekki voru fyllilega samhljóða. Einkennilegt er það, að
brot þetta, sem er jafnþýðingarmikið fyrir danska bókmennta-
sögu sem islenzka, þar eð það stendur svo nærri frumriti, skuh
koma i leitirnar þetta seint. (Sjá mynd).
Ritlinga ýmsa þýddi herra Ólafur eftir Palladíus og hefir
látið prenta, þótt glataðir séu endur fyrir löngu.
Herra Ólafi er eignuð hlutdeild i biblíuþýðingum, en um
það er enn óljóst.