Kirkjuritið - 01.12.1974, Síða 56

menn þjóðarinnar létu til sín heyra.
Einn af helstu stjórnmálamönnum þess
tíma hafði að inntaki rœðu sinnar
þessi orð: „Kjörorð hins nýja lýðveldis
skal vera mannhelgi." í orðinu mann-
helgi felst að mannslífið sé heilagt. f
því felst virðing fyrir manninum sem
einstaklingi, rétti hans til mannsœm-
andi Iífs og lífshamingju. Mannhelgi
er réttur hins veikburða til að lifa
við öryggi og nœgtir laus frá ótta og
skorti, en einnig réttur hins sterka til
að njóta krafta sinna og hœfileika
sér og öðrum að gagni. Hvort tekist
hefur að láta ríkið vinna eftir því
kjörorði, er það fékk í veganesti fyrir
30 árum, lœt ég öðrum eftir að dœma.
En ef fylgst er með framvindu mála
úti í veröldinni, þá virðist þar fara
lítið fyrir mannhelginni. Yfirgnœfandi
virðast þar fregnir um ofbeldi og
mannlega eymd. í Ijósi þess erum við
Islendingar vel á vegi staddir enda
margt hœgara hér en í ofþröng stór-
þjóðanna.
Á þjóðhátíðinni, sem haldin var á
Þingvöllum þann 28. júlí í sumar og
öllum var ógleymanleg, sem hana
sóttu, kom Alþingi saman til að
ákveða á fundi sinum að gera stór-
átak í landverndar- og landgrœðslu-
málum. Landið er undirstöðueign þjóð-
arinnar. Það ásamt gögnum sínum
og gœðum er forsenda fyrir tilveru
hennar og timanlegri velferð. Allir eru
sammála um, að við 1 100 ára búsetu
manna í landinu hafi þvi hnignað og
á gœði þess gengið. Hafa af því til-
efni fallið mörg og þung orð um for-
feður okkar og meðferð þeirra á land-
inu. Hvorki hefir þó skammsýni eða
kœruleysi ráðið gerðum þeirra, heldur
brýn þörf, sem kom af verktœkni og
viðskiptakjörum fyrri alda, þörf, sem
svo var brýn, að þjóðin gat eigi hald-
ið lífi án þess að ganga á gœði lands-
ins. Með þvi var ekki einungis borgið
lífi þeirra, er þá voru á dögum, heldur
einnig okkar, sem nú lifum. Því aldrei
hefðum við í heiminn verið borin hefði
kynstofninn orðið aldauða í landinu
eins og nœrri lá stundum. Er okkur,
sem nú lifum við góð kjör, því œrið
skylt að gjalda landinu fósturlaunin.
Við höldum i kvöld þjóðhátíðar-
samkomu í tilefni af 11 alda afmœli
þjóðarinnar og höfum valið henni
stað í guðshúsi. Því er við hœfi að
skoða þátt kirkjunnar í þjóðarsögunm
og þjóðlífinu. Kirkjan og þjóðin hafa
átt samleið í landinu hátt í tiu aldir
eða hart nœr alla þjóðarsöguna og
eru áhrif hennar mikil og gagnger.
Með kirkjunnar mönnum kom ritlist-
in hingað til lands. Klerkar fyrri alda
voru hvorttveggja í senn menntamenn
á alþjóðlega visu með vald á latnesku
máli, sem þá var ríkjandi með lœrð-
um mönnum á vesturlöndum, en um
leið þjóðlegir frœðimenn, sem rituðu
sögur og sagnfrœði á norrœna tungu.
Er prentlistin kom fram var kirkjan
enn i fararbroddi með glœsilega
bókagerð á íslenska tungu. Ritun a
móðurmálinu hefur tryggt varðveislu
þess og þjóðernisins með. Faðir 's'
lensku sagnaritunarinnar, presturinn
Ari Þorgilsson. ritaði sögu þjóðarinn-
ar fyrstu aldirnar af slíkri sannleiks'
ást og vandvirkni, að hver maður hlýt'
ur að fyllast lotningu sem les. Annat
kennimaður, Jón Erlendsson í ViH'
ingaholti, bjargaði riti Ara frá glötun,
þegar mest lá við, og er þjóðin i °'
342