Jörð - 01.07.1944, Blaðsíða 39

uðu því i dýrustu skrúðklæðuin. Ritmál Jíeirra var að
öðrum þræði ofið úr máli fornsagnanna, en hinum úr mál-
inu af vörum sveitafólksins, og féllu þræðirnir vel saman.
Þjóðsögur Jóns Árnasonar voru ritaðar orðrétt af alþýðu-
vörum. Þær jafnast sumar hverjar á við hið hezta úr
fornritunum að málfegurð og frásagnarlist. Þær sýna, að
enn lifði mál Snorra á vörum þjóðarinnar, ólijagað, þótt
mál læi'ðu mannanna væri orðið hrognamál hæði i ræðu
og riti.
Tungu okkar óx fjölhæfni, styrkur og fegurð i heila öld,
frá 1820 til 1920. Merkinu var lialdið á lofti, þó að Fjölnis-
menn liðu. Flest skáldin og' lærðu mennirnir voru þjóð-
ræknir málssnillingar. Ýmsir gáfaðir bændur rituðu Ijóð
og sögur á afburðasnjöllu máli, svo sem Þorgils gjallandi
og Guðmundur Friðjónsson. Ágætir íslenzkumenn eins og
Steingrímur Thorsteinsson og Þorsteinn Gíslason voru
einna stórvirkastir þýðendur. Blaðamennska hófst. Þjóðin
var svo lánsöm, að hezlu rithöfundarnir urðu margir rit-
stjórar og seltu svip sinn á blaðamálið. Þessa má nefna:
Malthías Joehumsson, Gest Pálsson, Björn Jónsson, Valdi-
mar Ásmundsson, Jón Ólafsson, Einar Hjörleifsson, Þor-
stein Erlingsson, Einar Benediklsson, Þorstein Gíslason,
Bjarna frá Vogi og Benedikt Sveinsson bókavörð. Geta
menn horið mál þessara manna saman við hlaðamál nú-
tímans.
Þegar heimsstyrjöldinni lýkur, um 1920, fer að draga
flóka á heiðan himin tungunnar. Nýjar erlendar stefnur,
ný efnishvggja grípur Iiuga ungra manna. Þeir eygja nýtt
»guðsríki“ úti í lieimi,. þar sem allt þjóðerni á að hverfa.
I boðskap þeirra eru engar þjóðir, heldur „kyn“ og „stétt-
ir“. Nazistar og Kommúnistar eru furðanlega skyldir. Hvor-
ir tveggja efnishyggjumenn, og vilja steypa allar þjóðir
J einu móti, þar sem er ein hjörð og' einn hirðir. Trú þeirra
er ofsatrú, eins og Kaþólskan. Þeir vilja láta sín erlendu
»guðslög“ brjóta hin innlendu landslög, hæði á veraldleg-
l|m og andlegum sviðum. Þegar slerkar, andlegar hrær-
ingar ná nokkurum tökum, hafa þær áhrif á miklu fleiri
Jörð 181