Jörð - 01.07.1944, Blaðsíða 19

])ýða smá og stór kvæði erlendra skálda, — já, þessi blá-
fátæki afdalaklerkur sat í baðstofunni eða við hlóðirnar
í reykjarsvælu á Bægisá og þýddi tvö höfuðskáldverk
þýzkra og enskra hókmennta, samtals 1330 hlaðsíður þétt-
letraðar og með tveimur vísnaröðum á hverri síðu, og eru
þetta um það l)il 15—16 þúsund vísur og á annað lumdrað
þúsund ljóðlínur. En það er annað, sem veldur því en hin
mikla vinna, sem í þetla hefur verið lögð, að þarna er
um að ræða eitt hið mikilvægasta verk islenzkra bók-
mennta. Jóni fannst ekki svona efni hæfa hversdagsleikinn,
og svo hóf liann leil að hragarhætti og málfari, sem þarna
hæfði. Þetta fann hann í Eddukvæðunum — og síðan gullin
orð á tungu almennings. Þessar þýðingar hans urðu svo
slíkt al'hragð, að um tign máls og' forms gefa þær viða
ekkert eftir sumu því bezta, sem Jónas Hallgrímsson hefur
kveðið, og er það vafalaust, að þessi kvæði hafa haft meira
gildi fyrir skáldþroska Jónasar en nokkuð annað, en Jónas
varð siðan áhrifaríkastur allra manna um islenzka mál-
fegrun — og er það enn í dag. Þelta um Jón Þorláksson fel-
ur í sér þrjú mikilvæg atriði til skilnings á íslenzkri endur-
reisn og til mótunar menningarstefnu okkar í framtíðinni:
^ fyrsta lagi sést af þessu, hve ótrúleg hókmenntahneigð
og afhrigða skáldelja jafnvel hláfátækum Islendingum var
í hlóð borin; í öðru lagi mikilvægi fornbókmenntanna fyr-
ir íslenzka nýsköpun, og í þriðja lagi liin blessunarlegu
áhrif erlendra menningarstrauma, þá er þeir eru notaðir
lil þess að vökva hina aldagömlu gróðurmold islenzkrar
menningar, en þeim ekki hleypt í holskeflum yfir landið.
Jónas Hallgrímsson segir svo:
Fríður foringi
stýrir fræknu liði,
þá fylgir sverði sigur;
illu lieilli
fer að orruslu
sá, er ræður heimskum her.
Mér virðist þessi orð Jónasar mega lieimfærast upp á har-
altu Islendinga fyrir frelsi og sjálfstæði, andlegri og verk-
jörð 161